Kolon ve rektum kanserleri sindirim sisteminin “Kalın bağırsak“ olarak adlandırılan kısmından kaynaklanan kanser türleridir. Kalın bağırsakların yaklaşık 150 cm’lik üst kısmına “kolon”, 15 cm’lik alt kısmına “rektum” denir. Kolon ve rektum kanserlerine kısaca kolorektal kanserler denir.
Kolorektal kanserlerin sebepleri (kolon ve rektum kanserlerinin etiyolojisi)
- En önemli risk faktörü beslenme alışkanlıklarıdır.
- Fazla kalori alımı
- Hayvansal yağların tüketimi
- Sürekli yüksek kalorili besinleri tüketmek
- Sebze ve meyveleri az tüketmek
- Az posalı yiyecekler ile beslenmek
- Fiziksel aktivitelerde az bulunmak
- Sigara ve alkol tüketimi
- 50 yaş üstü kişiler
- Ailesinde kanser öyküsü olanlar
- Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı olan kişiler.
Kolorektal kanserlerin belirtileri
Kolorektal kaserlerin belirtileri lokalize olduğu bölgeyelere göre değişiklik göstermektedir.
- Rektal kanama
- Anemi
- Karın ağrısı
- Kilo kaybı
- Konstipasyon
- Hemoroit
- İntestinal obstrüksiyon
- Kanlı gaita
Kolorektal kanserlerin yerleşim bölgeleri
- Çekum ve çıkan kolon (%25)
- Çıkan kolon (%8)
- Çekum (%12)
- Rektum ve sigmoid (%25)
- Transvers kolon (%10)
Kolorektal kanserlerde tanı nasıl konulur?
Polip, kanser ya da bağırsak ve rektumdaki anormal durumları tespit etmek için;
- Dışkıda gizli kan tahlili
- Sigmoidoskopi
- Kolonoskopi
- Çift kontrastlı baryum enema grafisi
- Dijital rektal muayene tanılama yöntemleri kullanılır.
Kolorektal kanserlerin tedavisi
- Temel tedavi yöntemi cerrahi yöntemdir.
- Preop dönemde kanser hücresinin boyutunu küçültmek için radyoterapi uygulanır.
- Kanserin belirtilerini azaltmak ve kanser hücrelerinin yayılımının önüne geçmek için kemoterapi uygulanır.
- Hemikolektomi (Kalın bağırsağın sağ tarafı ve lenfatik çevre dokusunun çıkarılması işlemidir.)
- Transvers kolektomi (Kalın bağırsağın sağ bölümü ile sol bölümü arasında kalan kısma ‘transvers kolon’ denir.)
- Sigmoid kolektomi
- Sürekli yada geçici kolostomi
Kolorektal kanserler hemşirelik tanıları
(Hemşirelik girişimlerine ulaşmak için aşağıdaki tanılara tıklayabilirsiniz.)
- Travma riski
- Kanama riski
- Konstipasyon riski
- Akut ağrı
- Cinsel örüntülerinde etkisizlik riski
Kolorektal kanserler hemşirelik bakım planı
- Hastanın bağırsak alışkanlıkları düzenlenir.
- Hastanın konstipe olmaması beklenir.
- Hastanın kilo kaybı olup olmadığını görebilmek için kilo takibi yapılır.
- Hastada TPN (Total parenteral beslenme hazırlama) olabilir ve TPN komplikasyonları yönünden hasta takip edilir. (enfeksiyon, kan glikozunda değişiklik gibi)
- Enfeksiyon bulgularına rastlanırsa antibiyotik tedavisine başlanabilir. (hekim istemiyle)
- Hastanın posalı ve sulu besinler ile beslenmesine dikkat edilir.
- Preop dönemde bağırsak boşaltımı lavman vb. laksatiflerle yapılmalıdır.
- Hastada kanamaya bağlı anemi durumu gelişir ise kan transfüzyonuna başlanabilir. (hekim istemiyle)
- Hastanın endişelerini gidermek içinyapılacak işlemler hakkında bilgi verilir.
- Hastanın gaz çıkışı ve bağırsak hareketliliği takip edilir.
- Hastada bağırsak hareketleri gözlemlendiğinde oral alıma başlanır.
- Oral alıma ilk olarak sıvı gıdalar ile başlanır.
- Hastaya stoma açılmış ise stoma bakımı yapılmalıdır. Stomada siyah veya mor renk gözlemlenirse tehlikelidir. Hekime bilgi verilir.
- Sık sık vital bulgu (ANT) takibi yapılır.
- Hastanın aldığı çıkardığı (AÇT) takibi yapılır.
- Hastanın drenindeki sıvının rengi ve miktarı kontrol edilmelidir.
- Hastanın erken dönemde mobilizasyonu sağlanmalıdır. (Mobilizasyon distansiyonu önler ve bağırsak hareketlerini arttırır.)
- Hastaya psikolojik yönden yönden destek olunur.
- Hasta ve yakınına stoma bakımı eğitimi verilir.
- Hastaya taburcu olacağı dönemde taburculuk eğitimi verilir. (Diyet, yara bakımı, aktivitesi vb.)
KAYNAK: Hemsire.Com