Sağlıklı / hasta birey hakkında veriler çeşitli yöntemlerle toplanır.
- Görüşme (Interview)
- Dinlenme
- Gözlem
- Hemşirelik öyküsü (Nursing History)
- Fiziksel değerlendirme (Physical Assesment)
- Verilerin doğruluğunun saptanması
- Verilerin gruplandırması
1 - Görüşme (Interview)
Sağlıklı / hasta bireyden bilgi almak amacıyla yapılan görüşmenin başarılı olabilmesi için;
- Bireye dostça yaklaşım yapılması
- Görüşmenin zamanlaması
- Çevrenin etkisi
- Hastanın içinde bulunduğu durumun dikkate alınması gerekir.
Hemşire hasta ile karşılıklı konuşurken göz hizasında oturmalı, rahat bir ortam hazırlanması, kendi adını, görevini söyleyerek tanıtmalı, ses tonu yumuşak ve sakin olmalı, hastaya güven vermelidir. Hastanın anlattıklarını kaydetmelidir.
Hasta ile konuşmak ve konuşmayı sürdürmek için hemşirenin iletişim tekniklerini iyi bilmesi gerekir. Hastaya anlayabileceği şekilde sorular sorulmalı, tıbbi sözcükler kullanacak ise, gerekli açıklamaları yapılmalıdır.
Hasta ile konuşulurken dikkatini dağıtacak durumların olmamasına özen gösterilmesidir. Örneğin; Hastada görülen ağrı, yorgunluk, anksiyete, korku vb. stresörler olduğunda, görüşme daha uygun zamana ertelenmelidir.
Görüşme yapılırken çevrenin de uygun olması gerekir. örneğin; kapının kapalı olması, mahremiyete özen gösterilmesi, gürültü olmaması gibi. eğer hasta kalabalık bir koğuşta ise, rahat bir görüşme ortamı oluşturulamıyorsa, hasta ayrı bir yere alınarak (hastanın durumu uygunsa) görüşme gerçekleştirilir.
Görüşme yapılacak hastanın içinde bulunduğu durum iyi değerlendirilmelidir. Akut hastalığı olan bir hasta sorulan soruları yanıtlayacak enerjiye sahip olmayabilir. Bu durumda yazarak ya da aile bireylerinden bilgi alınmaya çalışılır.
Başlangıçta hastaya kolayca yanıtlayabileceği spesifik (özel) sorular sorulur. Örneğin; Kaç yaşındasınız? Nerede doğdunuz? gibi. Daha sonra duygularını ifade etmesine olanak veren sorular sorulur. Örneğin; Kendinizi nasıl hissediyorsunuz? gibi. Hastaya benimle konuşmak istermisiniz, sizi rahatlatmak için ne yapabilirim? gibi açık uçlu sorular sorulması, hastanın kendini daha rahat ifade etmesine yardımcı olur.
2- Dinleme
Hemşirenin sahip olması gereken önemli özelliklerden biri de iyi bir dinleyici olmasıdır. Gerçek bir dinleyici olmak sanıldığı kadar kolay değildir. Sağlığı tehlikeye giren bir insan, hastalığı, tedavisi ve geleceği ile ilgili bir takım belirsizliklere karşı karşıyadır.
Hasta soru sorduğunda ya da bir şey anlatmak istediğinde hemşire, yüz ifadesi ve duruşu hastayı gerçeten dinlediğini belli etmelidir. Hemşire baştan savma, ayak üstü dinlemeye kalkıştığında, hasta kendiliğinden susar. Hemşire hastanın anlattığı konuya yoğunlaşmalıdır.
Hasta konuşmasına bir süre ara verir ve susar ise, hemen sessizliği bozmamalı, beklemeli, hastanın kendiliğinden tekrar konuşması beklenmelidir. Hastanın anlattıklarını dinlemeli ve önemli olanları kaydetmelidir. Hemşire dinlediğini belli eder şekilde ilgili davranmalıdır.
Eğer gerçekten vakti yok ise hastaya hemen yapması gereken acil bir iş olduğunu, hemen geri döneceğini ve ona gereken zamanı ayıracağını anlatmalı ve onu mazeretine inandırmalıdır.
3- Gözlem
Tüm duyu organlarımız aracılığı ile hastayı dikkatle izleme anlamına gelir. Bu aşamada hastada neyi gözlememiz gerektiğini bilmemiz gerekir. Bu aşamada bizi yönlendirecek olan mesleki bilgilerimiz, deneyimlerimiz ve daha sonra açıklanacak olan veri toplama modelleridir.
Hemşire gözlem yaparken baktığı şeyi, gerçekten görmelidir; görmek istediği, ne aradığı konusunda mesleki bilgi ve deneyimlerinden bilinçli olarak yararlanmalıdır. Örneğin; bir üremili hastanın cildini değerlendirirken, hasta cildinde üre kristallerinin olma olasılığını bilir ve kristallerin bulunup bulunmadığını araştırır.
Hemşirenin mesleki bilgisi ne kadar çok olursa olsun, bunu pratiğe aktarmazsa, bir anlamı kalmaz. Hemşirenin bigisini pratikte kullanabilmesi için gözlem yeteneğinin gelişmiş olması gerekir. Örneğin; bir hemşire teorik olarak konjestif kalp yetmezliği olan bir hastaya ortopne pozisyonu verilmesi gerektiğini, tüm nedenleri ile biliyor olabilir.
Ancak servisinde bu tanı ile yatan hastaya ortopne pozisyonu verebilmesi için hastanın dispnesinin olup olmadığını araştırması, izlemesi, diğer bir deyişle iyi bir gözlem yapması, en önemlisi dispneyi görmesi gerekir. işte o zaman, hemşirenin bilgisi bakıma yansımış olur.
Hemşirelik öyküsü
Hemşirelik öyküsü, hemşirenin sağlıklı / hasta bireyin genel sağlık durumu ile yaşamındaki değişikliklere ve hastalığına karşı sosyo-kültürel, mental ve duygusal olarak gösterdiği tepkilerin belirlenmesidir.
Hemşirelik öyküsü, veri toplamanın ilk aşaması olan görüşme yapılırken alınır.
Hemşirelik öyküsü alınırken kullanılmak üzere bir çok form geliştirilmiştir. Bu formlar genel olarak şu bilgileri içerir.
- Biyoğrafik bilgiler (Adı, yaşı, mesleği, cinsiyeti, ve medeni durumu vb.)
- Hastane / sağlık kurumuna başvuru nedeni ve mevcut hastalığı
- Geçirdiği hastalıklar
- Aile öyküsü
- Çevresi
İlgili içerik; Hemşirelik öyküsü alırken sorulacak sorular
KAYNAK: hemsiresite.blogspot.com