Plörezi plevra efüzyon, plörezi plevranın inflamasyonu ile karakterize ağrılı bir durumdur. İnflamasyon primer hastalık yeterince tedavi edilmediğinde meydana gelir. Plörezi fibrinöz (kuru) ve plevral aralıkta sıvı toplanması ile karakterize seröfibrinöz plörezi (yaş) olarak ikiye ayrılır.
Plevranın inflamasyonu plevral aralıktaki sıvının artışına neden olur ve plevral effüzyon gelişir. Plevral boşluktaki sıvı birikimi akciğer dokusuna baskı yapar. Eğer plevral effüzyon tedavi edilmezse atelaktazi veya akciğer kollapsı gelişebilir. Akciğer kollapsının geliştiği alanda gaz değişimi bozulur ve oksijenizasyon azalır.
>> Hemşirelik tanıları ve bakım planları
Plevra efüzyon etyoloji
Plevranın inflamasyonuna birçok hastalık neden olabilir. Bu hastalıklar: viral enfeksiyonlar, akciğer kanseri, travma, tüberküloz, sistemik lupus eritamatozus, konjestif kalp yetmezliği ve pulmoner embolidir. Plörezinin en yaygın nedeni pnömonidir.
Plevra efüzyon belirti ve bulgular
Plörezinin primer belirtisi inspirasyon sırasında meydana gelen ağrıdır. Plöretik ağrı keskindir ve bıçak saplanır tarzdadır. Ağrı inspirasyon sırasında plevral membranların birbirine sürtünmesi sonucu artar. Kuru plörezide plevranın sürtünme sesi inspirasyon sırasında duyulabildiği gibi ekspiryum boyunca da duyulur. Sürtünme sesi inspiryumda daha kuvvetlidir. Plevral effüzyonun belirti ve bulguları akciğer dokusunun ne kadarının baskı altında kaldığı ve effüzyonun nedenine bağlı olarak değişim gösterir.
Büyük bir plevral effüzyonda mediastinumda (kalp, büyük damarlar ve trakeada) etkilenmeyen alana doğru shift (kayma) gelişebilir. Büyük damarlarda, kalpte ve trakeada meydana gelen shift inspeksiyonla belirlenebilir. Kalp sesleri etkilenmeyen tarafta artar.
Plevra efüzyon tanı
Magnetik rezonansla görüntüleme yöntemi (MRI) veya tomografi (CT) özellikle plevral aralıkta az sıvı toplanmışsa plevral effüzyonun belirlenmesinde kullanılır. 250cc ve daha fazla sıvı birikimi durumunda plevral effüzyon göğüs röntgeni ile de belirlenebilir. Eğer ampiyemden şüphe ediliyorsa enfeksiyonun varlığını ve tipini belirlemek için plevral aralıktaki sıvıdan kültür alınır.
Plevra efüzyon tedavi
Tedavide amaç, neden olan faktörü elimine etmek, dokunun yeterli oksijenlenmesini sürdürmek ve komplikasyonları önlemektir. Yeterli oksijenizasyon, arterial kan gazları takip edilerek veya pulse oximetre ile belirlenir. Oksijen tedavisi oksijen saturasyonu %95’in üzerinde olacak şekilde sürdürülür. Akciğer genişle mesini artırmak için insentif spirometre kullanılır.
Plevra efüzyon hemşirelik bakımı planları
1- Akut ağrı hemşirelik tanısı
Akut ağrı nedeni
- Plevra inflamasyon / irritasyon
Akut ağrı beklenen sonuç
- Hasta ağrısının azaldığını ifade eder.
Akut ağrı hemşirelik girişimleri
- İsteme uygun ağrı kesici yönetimini yapmak.
- Önerilen pozisyonu sürdürmesi için hastaya yardım etmek, hastanın baş tarafını yükseltmek.
- Hastanın alışanlıklarına uygun hoş, eğlenceli aktivitelere katılmasını (televizyon izleme, radyo dinleme v.b.), sağlamak.
- Ağrının soluk alıp verme ve pozisyon ile ilişkisini değerlendirmek.
2- Aktivite intoleransı hemşirelik tanısı
Aktivite intoleransı nedeni
- Plevral effüzyon sonucu gelişen sekonder hipoksi
Aktivite intoleransı beklenen sonuç
- Hasta güçsüzlükten yakınmaz ve aktivitelerinde artış meydana gelir.
Aktivite intoleransı hemşirelik girişimleri
- Dinlenme ve aktivite periyotlarını planlamak.
- Hasta planlamasında tedavi sürecini dikkate almak.
- Diğer ekip üyeleri ile aktivite planlamasını geliştirmek ve yardımcı aletler kullanmak.
3- Öz bakım eksikliği hemşirelik tanısı
Öz bakım eksikliği nedenleri
- Solunum sıkıntısı
- Hareket kısıtlılığı
Öz bakım eksikliği beklenen sonuçlar
- Hastanın öz bakım aktivitelerinde artış gözlenir.
- Hasta vücut temizliği ile ilgili doyum ve rahatlık duygusunu iletir.
Öz bakım eksikliği hemşirelik girişimleri
- Bireysel bakım ve hijyen gereksinimlerini karşılaması için hastaya yardım etmek.
- Hastayı öz bakım aktivitelerine katılması için teşvik etmek.
4- Etkisiz solunum örüntüsü hemşirelik tanısı
Etkisiz solunum örüntüsü nedeni
- Plevral aralıktaki sıvı birikiminden dolayı akciğer genişi meydana gelen ağrı.
Etkisiz solunum örüntüsü beklenen sonuç
- Hasta normal hız, ritim ve derinlikte soluk alıp verir.
- Hastanın dispnesi azalır.
- Göğüs röntgeninde akciğer açıklığı gözlenir.
Etkisiz solunum örüntüsü hemşirelik girişimleri
- Eğer istemde var ise (hastaya torasentez yapıldı ise ve |hastanın göğüs tüpü varsa) göğüs tüpü ve tora sentezi gözlemek.
- Insentif spirometre kulanımını hastaya öğretmek.
- Hastaya derin soluk alıp vermesini öğretmek, 2 veya 4. saat ara ile derin soluk alması için hastayı teşvik etmek.
- Hastaya öksürmesini öğretmen ve yardım etmek.
- Her 2 veya 4 saatte bir tüm ekstremitelere ROM egzersizleri yaptırmak.
5- Gaz değişiminde bozulma hemşirelik tanısı
Gaz değişiminde bozulma nedeni
- Akciğerlerin baskı altında kalması
Gaz değişiminde bozulma beklenen sonuç
- Oksijen saturasyonu % 95 ve üzerindedir.
- Solunum hızı dakikada 14-22 arasındadır.
- Solunum sesleri belirgindir.
- İstemlenen oranda hastaya oksijen vermek.
- Hastanın pulse oximetry ile oksijenlenme durumunu ve yaşam bulgularını izlemek.
- Hastaya göğüs tüpünün takılması sırasında veya torasentez işlemi yapılırken hekime yardım etmek.
- Kültür için hastanın balgam biriktirmesini sağlamak.
- Hekim istemine göre ilaç tedavisini uygulamak.
Plevra efüzyon hasta eğitimi ve taburculuk planlaması
- Yanlış algılamaları düzeltmek, korkuyu hafifletmek için hastalık süreci ile ilgili hastanın bilgisi değerlendirilir ve hastaya bilgi verilir.
- Sürekli öksürük, vücut ıssısında yükselme, göğüs ağrısı, zorlu solunum gibi semptomları hekimine rapor etmesinin gerekliliği hasta ile tartışılır.
- Akciğerlerin havalanmasını sağlamak için derin soluk alıp verme ve öksürmesi hastaya öğretilir. Hekimine rapor etmesi gereken inflüenza ve gribin belirtileri hasta ile tartışılır.
- İlaçlarının adı, dozu, yan etkisi ve uygulanma şekli konusunda hastanın bilgisi gözden geçirilir, hasta bilgilendirilir.
- Hastanın egzersize toleransını artırmak ve güçsüzlüğü önlemek için dinlenme periyotlarının önemi açıklanır.
Bu içerik “Hemşirelik Akademisi” tarafından hazırlanmıştır.