Madde kullanımında ailenin baş etmede güçsüz kalması; aile ya da bireyin ilişkide olduğu birinci derecede önemli kişilerin ve bireyin, sağlığını kazanması için temel görevleri yerine getirme yeteneklerinde ve baş etmelerinde, yetersiz ve güçsüz davranışlar sergilemesidir.
>> Madde kullanımı ve etkisiz inkar
Madde kullanımı ve ailenin baş edememesi tanımlayıcı özellikler
- Aile bireylerinin madde kötüye kullanımının olumsuz sonuçları ve problemin varlığı ile ilgili gerçeklikleri bozulmuştur.
- Aile bireyleri, başkalarının madde bağımlılığı ile ilgili yorumlarına karşı reddedici ve savunucu tutum içindedir.
- Aile, başkalarının madde bağımlısı birey ile ilgili yardım girişimlerini, problemin varlığını yok sayarak reddeder.
- Aile madde bağımlısı birey ile ilgili sorulara yanıtlarken huzursuz olur, aşırı öfke gösterir.
- Aile madde bağımlısı birey için mazeretler bulur.
- Ailedeki üyeler kendi rolleri ile birlikte diğer rolleri de üstlenir.
- Ailenin terapötik olmayan baş etme örüntüleri mevcuttur.
- Madde bağımlısı hastanın, ailede yakın hissettiği ve kurtarıcı olduğuna inandığı bir aile üyesi vardır. Hasta bu aile üyesine madde kullanmadığı ile ilgili yalan söyler. Aile üyeleri, hasta ile yakın ilişkilerinin bozulacağı endişesi ile, hastanın alkol / ilaç kullanmaya devam etmesini görmezlikten gelir. Hasta fazla miktarda içtiğinde, yakın ilişkide olduğu aile üyesini arar. Bu kişi hastaya kızdığı zaman ise, hasta “gerçekte hiç kimsenin kendisine bakmadığını” ileri sürer ve “reddedilmiş olduğunu” hissettiğini ifade eder.
- Yakın aile üyesi kendisini suçlu hissetmeye başlar. Hasta da suçluluk ve pişmanlık hisseder, yakın hissettiği aile üyesine geri döner ve ilişki örüntüsü bu şekilde sürüp gider.
- Madde bağımlısı hastanın bakımı ihmal edilmiştir.
- Aile/arkadaş grubu hastanın görebileceği yerde likör, ilaç bulundurarak ya da dolaplarda hastanın ulaşabileceği bir şekilde muhafaza ederek, hastaya dolaylı olarak madde sağlamış olurlar.
- Aile içinde alınan kararlar ailenin ekonomik durumu için zarar vericidir.
- Ailenin madde bağımlısı bireyin alkol/ilaç temin etmesi için büyük miktarda para harcamasına izin vermesi sonucunda, diğer aile bireylerinin yiyecek ya da kıyafet gereksinimleri karşılanamayabilir.
- Aile bireylerinin sosyal mutluluğu ihmal edilmiştir. Aile bireylerinin ilişkileri ve rolleri bozulmuştur. Çocuklar yaşamak için çeşitli roller üstlenir, küçük anne veya baba olur ve genelde bu katlanılması gereken zor bir durumdur.
- Aile üyeleri arasında yüksek oranda alkol / ilaç kullanımı mevcuttur.
- Madde bağımlı hastanın yanında eş / çocukta da madde kötüye kullanımı başlar.
- Madde kötüye kullanımı ile doğrudan ilişkili olarak sıklıkla iş kaybı ya da değişikliği yaşanır.
- Aile üyelerinin anksiyete ve gerilime bağlı olarak aşırı ajitasyonu, öfke ya da şiddet içeren davranışları vardır.
- Aile üyelerinin kronik anksiyete ve depresyon hikayesi, özkıyım girişimleri vardır.
- Aile üyeleri arasında işten ve okuldan kaçma ya da diğer yasal problemler vardır.
Madde kullanımı ve ailenin baş edememesi nedenleri
- Ailenin bağımlı bireyin problemini inkar ederek tedavisi için direnç göstermesi.
- Problemin kaynağı ile yüzleşmede ailenin yeteneklerinin ve baş etmelerinin yetersiz oluşu.
- Aile ilişkilerinde birbirine karşıt düşünce ve durumların yer alması.
- Ailede bağımlı aile üyelerinin olması.
- Etkili baş etme becerileri ile ilgili bilgi yetersizliği.
- Etkisiz inkar.
- Aile ilişkilerinin bozuk süregeldiği yaşam tarzının varlığı.
- Zarar verici aile ilişki örüntüleri (aile içi şiddet/suistimal) olması.
- Kendilik saygısının bozulması.
- Psikolojik, fiziksel, bilişsel veya davranışsal olarak destek kaynaklarının yetersizliği.
- Ailenin baş etme becerisinin üstünde olan ve stres yaratan psikososyal etkenlerin olması
- Aile bireylerinin anti sosyal kişilik özellikleri taşıması.
- Suçluluk, utanç, kızgınlık, anksiyete ya da umutsuzluk gibi duygular yaşayan ve ifade edemeyen önemli aile bireylerinin olması.
- Madde kullanımı ile ilgili biyolojik, genetik ya da ailesel faktörlerin olması (ailede madde kötüye kullanım hikayesi
Madde kullanımı ve ailenin baş edememesi beklenen sonuç
- Aile Güvendiği akraba, arkadaş veya Profesyonel kişilere madde bağımlısı aile üyesinin alkol / ilaç kötüye kullanım problemini kabul ettiklerini ifade eder.
- Bağımlı hasta ile ilişkiler konusunda, kendilerini eğitmek için kişisel yardım gruplarına katılır.
- Kişinin madde kötüye kullanım problemi ile ilgili, başkalarının şüpheleri ya da düşüncelerine karşı savunmaya geçmez.
- Madde bağımlısı aile bireyi için, yardım kaynakları arar ve yardım eder.
- Madde bağımlısı aile üyesi için alkol/ilaç temin etmez.
- Diğer insanlardan utanma ve korku nedeniyle uzaklaşmak yerine, onlarla olumlu sosyal ilişkilere yönelir.
- Aile rolleri ve ilişkilerinin, uygun bir şekilde sürdürülmesini sağlar.
- Madde bağımlısı aile üyesinin, gereğinden fazla korunmasını engeller.
- Aile biriminin ayakta kalması ve korunması için, madde bağımlısı aile üyesini tedaviye başlaması yönünde güçlü bir şekilde destekler.
- Öfke, anksiyete, agresyon içeren davranışlarında azalma göstermesinin yanı sıra dengeli, neşeli ve olgun davranış biçimleri de sergiler.
- Sorunlarını azaltmak, madde kötüye kullanım problemi ile ilgilenmek için etkili baş etme stratejileri kullanır; kendisine destek verebilecek arkadaş, komşu, danışman gibi bireyleri arar, olumlu sosyal etkileşimlere, aktivitelere ve vardım gruplarına katılır.
Madde kullanımı ve ailenin baş edememesi hemşirelik girişimleri
- Ailenin bağımlı birey için yardım almasını engelleyen faktörleri belirlemek.
- Tedaviye hastasıyla birlikte gelen aileye, sorular sorarak madde bağımlılığının olumsuz etkilerini tartışmak için fırsatlar sağlamak.
- Aile ile, destekleyici ve güvenilir bireylerle düzenli bağlantılar kurmanın önemi hakkında tartışmak.
- Danışmanlık, eğitim ve koruma hizmeti veren toplumsal örgütlerin listesini aileye vermek.
- Aile üyeleri arasındaki ilişki ve rollerin bozulmasının tehlikeleri ve özellikle çocuklar üzerindeki etkileri konusunda aileye eğitim vermek.