Bronşit, fazla miktarda mukus salınımının eşlik ettiği bronş inflamasyonu olarak tanımlanabilir. Eğer bir kişide ardarda iki yıl en az 3 ay süren balgamlı öksürükle birlikte enfeksiyon varsa bronşit kronikleşmiştir.
>> Hemşirelik tanıları ve bakım planları
Bronşların sürekli irritasyonu mukus salgılayan bezlerin hipertrofisi ile sonuçlanır. Sonuçta bronş duvarı kalınlaşır, hava akışı yetersiz hale gelir. İlk önce küçük hava yolları mukus nedeni ile tıkanır, daha sonra büyük hava yolları etkilenir.
Bronşitte artan mukus nedeniyle;
- Gaz alışverişi bozulur.
- Hipoksemi görülür.
- Arterial kan karbondioksit düzeyi artar.
- Solunum asidozu gelişir.
Bronşit etyolojisi
Sigara içme en önemli risk faktörüdür. Sigara içme akciğer hücrelerinden elastaz proteaz enziminin fazla salınmasına neden olur.
Elastaz proteaz enzimi de alveollerin majör komponenti elastini harap eder. Sigara aynı zamanda siliaların aktivasyonunu bozar. Silialar bronşlardan sıvı, ölü doku, mukusu uzaklaştırmaz.
Bazı kişilerde kronik bronşit gelişiminde kalıtımsal faktörler rol oynar. Alfa Antitiripsin eksikliğinde bronşit gelişme olasılığı artar. Alfal antitripsin enzim karaciğerde yapılan akciğerlerde bulunan özel bir enzimdir.Alfal Antitiripsin solunan mikroorganizma ve tozların akciğerlerden uzaklaştırılmasını sağlayan diğer enzimleri (proteaz) düzenlemektedir. Alfa Antitiripsinin normal miktarlarda üretimi bu protein için bir çift normal gen alelinin kalıtımına bağlıdır. Alfal Antitiripsin geni belirgin değildir. Böylece bir çift genden biri hatalı iken diğeri normaldir.
Normalde sigara içme veya diğer tetiği çeken faktörlere birey maruz kalmadığı sürece bireyi bronşit ve kronik obstrüktüf akciğer hastalığından koruyacak kadar Alfal Antitiripsin enzim üretimi vücut tarafından yapılır. Ancak iki çift alelde hatalı ise birey sigara içmese de genç yaşta solunum sistemi hastalığına yakalanabilir.
Özellikle nemli hava ve soğuk havada kalma ile tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları sonucu kronik bronşit gelişir. Tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonlarına genellikle dispne, siyanoz ve bol balgamla birlikte tekrarlayan öksürük gibi semptom ve bulgular eşlik eder. Balgam sıklıkla pürülan ve yeşildir.
Hava kirliliği tek başına nadir olarak bronşite neden olur. Hava kirliliğinin solunum yoluna etkisi sigaranın etkisi ile aynıdır.
Bronşit belirti ve bulguları
- Hastada prodüktüf öksürük vardır.(Kronik Bronşitte birbirini takip eden iki yıl en az üç ay süren öksürük vardır.)
- Balgam yapışkan ve koyudur.
- Solunum seslerini dinlemekle raller duyulur.
- Wheezing (Başlangıçta sabah balgam çıkarma ve öksürük öyküsü, akut alevlenmelerle giderek artan balgam ve nefes darlığına dönüşür. İlerleyen dönemde ise Wheezing ortaya çıkar) siyanoz ilerleyen dönemlerde görülür.
Bronşit tanısı
- Arterial kan gazlarında;
- PaO azalmıştır.
- PaCo artmıştır.
- Balgam incelemeleri yapılır.
- Polimorfonükleer nötrofiller artmıştır.
- Göğüs röntgeninde akciğerlerin aşırı ekspansiyonu (genişlemesi) görülür.
- Kalp yetmezliği gelişti ise kalbin büyümesi röntgende görülebilir.
- Akciğer fonksiyon testleri yapılır.
- Düşük oksijen düzeyine bağlı olarak kırmızı kan hücrelerinin miktarında artış vardır.
Bronşit tedavisi
Bronşit tedavisi amaçları;
- Hava yolu irritasyonuna bağlı ortaya çıkan semptomları azaltmak.
- İnflamasyon ve sekresyon sonucu gelişen hava yolu obstrüksiyonunu azaltmak
- Enfeksiyonları önlemek
- Oksijenlenmeyi sürdürmek
- Hastanın egzersize toleransını artırmaktır.
Bronşit tedavisindeki amaçlara ulaşmak için yapılacaklar;
- Oksijen tedavisi yapılır.
- Hava yolu açıklığı sürdürülür
- Göğüs fizyoterapisi yapılır
- Bronkodilatötör, antibiyok, kortikosteroid, diüretik, mukolitik, kardiyotonik ilaçlar hastaya verilir.
- Hastanın inflüenza ve pnömoni aşısı olması sağlanır.
Bronşit hemşirelik tanıları ve bakım planları (tıklayın)
Bu içerik “Hemşirelik Akademisi” tarafından hazırlanmıştır.