Mesanede uzun süre kalan ve sürekli idrar akışı sağlayan kateterizasyonlardır. Kalıcı mesane kateterizasyonu için iki ya da üç lümenli foley sonda (kateter) kullanılır. Foley kateter mesaneye yerleştirildikten sonra, ucundaki şişirilebilen balon yardımıyla, mesanede uzun süre kalabilen kateter çeşididir.
Kalıcı mesane kateterizasyonu kateterlerin mesanede kalma süresine göre 3 sınıfa ayrılır
- Kısa süreli kateterizasyon: 7-20 gün arasında uygulanan üretral kateter yöntemidir. Genellikle preoperatif dönemde tercih edilir.
- Orta süreli kateterizasyon: 7-28 gün takılı kalan kateterlerdir. Genellikle ortapedik hastalarda, yaşlı hastalarda ve ameliyat sonrası hastalarda kullanılır.
- Uzun süreli kateterizasyon: 28 günden daha uzun süre, kateterin mesanede kalması durumudur. Genellikle inkontinans ve mesane boynu obstrüksiyonunda kullanılır. (Bu gibi durumlarda sonda çok uzun süre kalacağından kateter belli aralıklarla çıkarılarak yenisi takılır.)
Kalıcı mesane kateterizasyonunun uygulandığı durumlar
- Üretra ve çevresindeki organların cerrahi işlemlerini kolaylaştırmak
- Akut ve kronik idrar retansiyonunu ortadan kaldırmak
- Üriner sistemin anatomisini bozan cerrahi girişimlerde, idrar atılımını kolaylaştırmak
- Uzun süreli yatarak tedavi görecek (açık kalp ameliyatı, beyin ameliyatı, şuuru kapalı olan hastalar gibi) hastaların idrar drenajını sağlamak
- Gergin mesaneden dolayı pelvisteki ve abdominal yaralar üzerindeki basıncı önlemek
- Mesane irrigasyonunu sağlamak
- Yoğun bakım gerektiren hastalarda ne kadar idrar çıkardığını ve saatlik idrar atılımını ölçmek
- Mesaneye ilaç vermek
- Hasta alt bezinin uygulanmadığı ve yatak değişiminin yapılamadığı durumlarda hastayı temiz tutmak
- Genital organ ve perine bölgesine yapılan ameliyatlardan sonra idrarın insizyonla temasını kesmek
- İdrar inkontinansı olan hastalarda, idrar drenajının denetimini sağlayabilmek amacıyla uygulanır.
Kalıcı mesane kateteri nasıl uygulanır?
Kalıcı mesane kateterizasyonunda kullanılan araç ve gereçler
Geçici mesane kateterizasyonunun uygulamasında kullanılan araç ve gereçlere ek olarak;
- Steril foley sonda (işlemin amacına göre iki yollu ya da üç yollu) 2 adet
- 10 - 20 cc’lik steril enjektör ve iğnesi
- 10 - 20 cc’lik serum fizyolojik (SF)
- Flaster
- İdrar torbası drenaj bağlantısı
KALICI MESANE KATETERİ UYGULAMA BASAMAKLARI
Kalıcı mesane kateteri uygulama tekniğinin ilk 24 basamağı geçici mesane katateri uygulama tekniği ile aynıdır.
25 - Steril alan üzerine steril kateterin dış kılıfı açılarak çıkarılır.
a - Steril gaz spançlar açılarak çıkarılır.
b - Steril gaz spançların birinin üzerine el değdirmeden steril kayganlaştırıcı sıkılır.
c - Steril enjektörler açılarak konur.
d - Serum fizyolojik (SF) ampul kırılarak steril alan dışına konur.
26 - İdrar torbası (Mesane hizasından aşağıda kalacak şekilde) yatağın kenarına drenajı sağlayacak yükseklikte asılır. (Yerçekimi etkisi ile idrar akışını sağlamak için.)
27 - İdrar torbasındaki sonda ile birleştirilecek olan drenaj tüpünün ucu (uç kısmındaki kılıf çıkarılmadan) perineye yakın bir yere alt bezinin üzerine yerleştirilir. (Sonda takıldıktan sonra sterilliği bozulmadan kateterle bağlantıyı sağlamak için.)
28 - Sonda ucundan çıkan idrarın küvet içerisine toplanmasını sağlamak için steril küvet kadın hastalarda;
a - Perine ye yakın bir yere
b - Erkek hastalarda kasıkların üzerine yerleştirilir.
29 - Tekniğine uygun eldiven giyilir. (Enfeksiyon geçişini engellemek için.)
30 - Düz zemin üzerinde duran serum fizyolojik ampule dokunmadan enjektör içine çekilir (genelde 10 - 15 cc sıvı yerleştirilir). Enjektörün iğne ucu kapatılarak steril alana konulur. (İşlem kolaylığı sağlamak için.)
31 - Delikli kompres üretra açıkta kalacak şekilde veya iki adet olan steril kompresler;
- Kadın hastalarda her iki bacağın iç yüzünü ve labia majörlerin bir kısmını örtecek şekilde yerleştirilir.
- Erkek hastalarda delikli kompres içinden penis geçirilir veya iki adet olan steril kompreslerden biri kasıkları diğeri karın kısmını örtecek şekilde yerleştirilir.
32 - Hastanın yaşına cinsine ve uygulama amacına uygun olarak seçilmiş sonda alınır. [SONDA SEÇİMİ] (Büyük numaralı sonda üretra tahrişlerine, küçük numara sondalar idrar sızdırmaya neden olabilir.) İşleme yardımcı sağlık personeli tarafından iç kılıftaki işaretli yerden açılır. Uygulayıcı paketin dışına dokunmadan içinden çekerek sondayı çıkartır. Bu işlem basamağının amacı üretral tahrişi, idrar sızıntısını ve kontaminasyonu önlemektir.
33 - Kateterin sağlamlığını kontrol etmek için serum fizyolojik ile kateterin balonu şişirilir. Delik olup olmadığı kontrol edilir (delik olan kateter mesane içinde kalmayıp çıkacaktır). Balon delik değilse içine verilen sıvı tekrar geri çekilerek balon boşaltılır.
34 - Sondanın steril olmayan alanlara değmesini önlemek için Sonda avuç içinde küçük bir fiyonk yapacak şekilde tutulur.
35 - Önceden hazırlanmış olan steril gaz spançtaki kayganlaştırıcı, sondanın 7,5 - 10 cm uç kısmına sürülür. (kayganlaştırıcı suda eriyecek şekilde olmalıdır) Bu işlem basamağının amacı üretral meatustan sondanın tahriş etmeden geçmesini sağlamaktır.
36 - Üretral meautusu rahat görmek ve sondanın bir yere takılmadan ilerlemesini sağlamak için;
a - Kadın hastalarda bir elin 1. ve 2. parmakları ile labialar aralanır. Sondanın ucu üretral meatustan içeri doğru 6 - 8 cm kadar ilerletilir. İdrar gelişi gözlemlenir.
b - Erkek hastalarda bir elin 1. 2. ve 3. parmakları ile penis dik olarak tutulur (Sünnet olmamış hastalarda sünnet derisi geriye doğru çekilir.) Sondanın ucu, üretral meatustan içeri doğru yaklaşık 17 - 20 cm kadar yavaşça ilerletilir.
c - İdrar geldiğinde kateter mesane içine biraz daha (1 - 2 cm) itilir. Bu sırada idrar boşalmaya devam edeceği için kateterin diğer ucu böbrek küvet içinde olmalıdır.
37 - İşlem sırasın da hasta ile daima iletişim kurulur ve hastanın durumu takip edilir.
38 - Aktif olmayan el kadınlarda labiaları, erkelerde penisi serbest bırakarak kateter çıkmayacak şekilde tutulur. Kateterin diğer lümenine (idrarın gelmediği uç) iğnesi çıkarılmış enjektör takılır ve 10 cc serum fizyolojik verilir. (Sondayı sabitlemek için.)
Balonun şişirilmesi sırasında hasta acı ve hassasiyet hissediyorsa sonda mesane içine biraz daha itilir. Balonun tam olarak mesaneye girmesi sağlanır. Bu işlemler yapılırken kateterin mesaneden çıkmamasına dikkat edilir.
39 - Kateter biraz çekilir, balonun direnci hissedilir. (Balonun şişip şişmediğini anlamak için.)
40 - Kateterin ucu ile idrar torbasının ucu sterilliği bozulmadan birleştirilir. (İdrarın torbasına dolmasını ya da böbrek küvetine boşalmasını sağlamak için.)
41 - Uyluğun iç yüzüne kateter uygun şekilde tespit edilir. (Hastanın rahat hareket etmesini sağlamak ve kateterin yerinde kalmasını sağlamak için.)
42 - Üretra ve genital bölge kontrol edilir. Hastanın üzerine serilen örtüler kaldırılır. (Olumsuzluk olup olmadığını kontrol etmek için.)
43 - İdrar toplanan kaplar ve kullanılan malzemeler toplanarak çevreden uzaklaştırılır. (Hasta çevresi temizliği ve güvenliğini sağlamak için.)
44 - Eldivenler çıkarılır.
45 - Hastaya işlemin bittiği söylenir ve hastaya rahat edeceği pozisyon verilir.
46 - Hastanın genel durumu değerlendirilir. Gerekirse vital bulgular alınır.
47 - Alınan idrar kokusu, rengi, içinde partikül veya kan olup olmadığı kontrol edilir. Alınan örnekler laboratuara gönderilir. Kalan idrar uygun şekilde yok edilir. (Doğru numune göndermek için.)
48 - Kullanılan malzemeler uygun şekilde temizlenir. Daha sonra kullanılacaklar yerlerine kaldırılır. Tıbbi atıklar ayrıştırılır. (Malzemeleri sonraki kullanıma hazır hale getirmek için.)
49 - Eller yıkanır.
50 - Yapılan işlem ve uygulama sonucu, idrarın özellikleri kayıt altına alınır. (Yasal dayanak sağlamak için.)
KAYNAK: Hemsire.Com
İlgili İçerikler
Makaleler;
Mesane Kateterizasyonu Nedir? Uygulama Amaçları Nelerdir?
Mesane Kateterizasyonu Uygulamasında Dikkat Edilecek Noktalar
Mesane Kateterizasyonunda Kullanılan Malzemeler ve Sonda Seçimi
Geçici Mesane Kateteri Nasıl Uygulanır?
Kalıcı Mesane Kateteri Nasıl Çıkarılır?
Mesane Kateteri Bakımı Nasıl Yapılır?
Prezervatif Sonda (Kondom Kateter) Nasıl Takılır?
Suprapubik Kateterizasyon Nedir? Komplikasyonları Nelerdir?
Foley Sonda (İdrar Sondası) Takma ve Çıkarma İşlemi Nasıl Yapılır?