Beyin alt bölgesindeki kemik yapının içine yerleşmiş olan, 1 cm çapında ve 0.5 – 1 gram ağırlığında küçük endokrin beze hipofiz bezi denir. Pitiüter bez olarak da bilinen bu yapı ön ve arka hipofiz olarak iki farklı bölüme ayrılır. FSH, TSH, ACTH, GH ve prolaktin hormonlarının salınımından sorumludur.
Hipofiz bezinden salgılanan hormonlar ve görevleri
- TSH (Tiroid bezini uyaran hormon): Boğazımızın ön tarafında bulunan tiroid bezinden hayati olan tiroid hormonlarının üretimini kontrol eder. TSH olmadan zihinsel faaliyetler ve vücuttaki metabolik faaliyetler yavaşlar.
- FSH / LH (Üreme organlarını uyaran hormonlar): Erkekte testisleri, kadında ise yumurtalıkları uyararak cinsel fonksiyonların ve üremenin devamını sağlayan hormondur.
- ACTH (Böbrek üstü bezini uyaran hormon): ACTH hormonu böbrek üstü bezinden kortizol denilen hayati hormonun salınımını kontrol eder. Kortizol bağışıklık sistemimizin düzenli çalışmasını ve damarlarındaki sıvı miktarının yeterli düzeyde olmasını sağlar.
- GH (Büyüme hormonu): Ergenlik döneminde boy uzamasından sorumludur. Ek olarak;
- Hafıza ve zihinsel faliyetlerin düzenlenmesi
- Vücuttaki yağ ve kas oranlarının düzenlenmesi
- Vücuttaki kemik dokusunun sağlamlaştırılması
- Kalp hastalıkları riskinin indirgenmesi gibi birçok fonksiyonu mevcuttur. - Prolaktin (Süt üretimini uyaran hormon): Kadınlarda doğum sonrasında emzirmenin sağlanması için gerekli olan en temel hormondur. Son yıllarda bağışıklık sisteminde de aktif rol aldığı ortaya çıkmıştır.
Hipofiz bezi tümörünün belirtileri
- Baş ağrısı
- Görme bozuklukları
- Kadınlarda adet dönemi değişikliklerinin gözlenmesi
- Erkeklerde hormon değişikliğinden kaynaklı cinsel iktidarsızlık sorunları
- Kısırlık (infertilite)
- Anne sütü üretiminde dengesizlik (Çok az ya da çok fazla)
- Fazla ACTH (adrenokortikotrop hormon) üretiminden kaynaklanan cushing sendromu
- Büyüme hormonunun (GH) aşırı üretiminden kaynaklanan akromegali (Normal gelişim evreleri tamamlandıktan sonra kemiklerde ve vücudun sivri kısımlarında meydana gelen kalınlaşmalar ve büyümeler)
- Sebebi bilinmeyen yorgunluk
- Kişinin ruh halinde tutarsız yaşaması
- Sabırsız davranışlar
Hipofiz bezi tümöründe tedavi
- Cerrahi müdahale
- Aktif izlem
- Hormon replasman tedavisi (HRT)
- İlaç tedavisi (bromocriptin)
- Radyasyon tedavisi
Hipofiz bezi tümöründe hemşirelik bakımı
- Kafa içi basıncın (KİBAS) kontrolü sağlanır.
- Kişinin 6 saat aralıklarla ağrı durumu sorgulanarak ve skorlanır.
- Gerekirse ağrı kontrolü için farmakolojik yöntemlerden faydalanılır. (Doktor orderı doğrultusunda)
- Hastada doku hasarının olup olmadığını erken dönemde anlamak için her gün ayrıntılı fiziksel muayene yapılır.
- Hastada nöbet durumu gözlemlenebilir. Nöbetin erken dönem belirtileri yönünden takip edilir.
- Hastanın bulantı ve kusma durumu değerlendirilir.
- Hafıza problemlerinin erken tespiti için kişinin her gün bilinç durumu değerlendirilir.
- Yakın, uzak ve anlık bellek değerlendirmesi yapılır.
- Kişide yürüme ve denge bozuklukları görülebilir. Hastaya özel aktivite programları hazırlanır.
- Uyuşukluk ve his kaybı değerlendirmesi 12 saat aralıklarla yapılır.
- Hastanın görme bozukluklarını tespit etmek için göz muayenesi yapılır ve göz bakımı verilir.
- Konuşma bozukluklarını tespit etmek ve hastanın stres durumunu azaltmak için kişinin kendini ifade etmesine izin verilir. (Hasta dinlenir bilgi eksiklikleri giderilir.)
BEYİN TÜMÖRLERİ (Genel)
İlgili içerik; Beyin cerrahi kliniği genel hemşirelik uygulamaları
Beyin tümörüne sebep olan olan durumlar günümüzde tespit edilememiştir.
1 - Beynin sağ yarımının görevleri
- Duygulanım kontrolü
- Öğrenme
- Konuşma
- Okuma
- Düşünme
- Mantık kurma
- Rasyonel zeka
2 - Beynin sol yarımının görevleri
- Sözel mantık
- Sembolik mantık
- Ardışık işlemleri takip etme
- Hesap yapma
3 - Beyin tümörlerinde genel risk faktörleri
- Risli meslek gruplarınu yapıyor olmak (Boyacılık, arıtma ve lastik fabrikasında çalışmak vb.)
- Virüs kaynaklı enfeksiyonlar
- Aile üyelerinde beyin tümörü öyküsü olması (Genetik faktörler)
4 - Beyin tümörlerinin genel belirtileri
- Kafa içi basınçta artma
- Baş ağrısı
- Doku hasarı
- Nöbet
- Hidrosefalus
- Bulantı
- Kusma
- Hafıza problemleri
- Yürümede bozulma
- Yürümede güçlük yaşama
- Kişilik değişikliği
- Uykusuzluk
- His kaybı (özellikle kol ve bacakta)
- Kol ve bacaklarda kuvvet kaybı olması
- Göz hareketlerinde anormallik
- Görme bozuklukları
- Konuşmada güçlük yaşanması
KAYNAK: Hemsire.Com