Aynı soydan gelmekte olan kişilerin yaptığı evliliğe akraba evliliği denir
. Akrabalık; anne soyundan geleceği gibi baba soyundan da gelebilmektedir. Her ikisi de aynı seviyede önemlidir. Akraba evliliği temelde iki şeklide incelenir:
- Anne veya babalarından biri kardeş olan bir çiftin yaptığı evliliklere 1. dereceden akraba evliliği (Kuzen Evlilikleri) denir.
- Büyükanne veya büyükbabalarından birisi kardeş olan çiftlerin evliliklerine ise 2. derece akraba evlilikleri(Torun Evlilikleri) denir.
Akraba evliliği ne yazık ki toplumumuzda bir çok başka ülkede de olduğu gibi ciddi bir tıbbi problemdir. Genetik hastalıkların sıklık düzeyini olumsuz etkilemesi sebebiyle üzerinde önemle durulması ve tartışılması gerekmektedir.
Türkiye’de akraba evliliği fazlalığı Hacettepe Nüfus Etüdleri Enstütüsünün 1983 yılında yapmış olduğu çalışma neticesinde % 21.10 olarak bildirilmiştir. Ancak Güneydoğu Anadolu bölgesinde oran %40.4 oranına çıkarken, Batı Marmara'da %4.8 oranına düşmektedir. Akraba evliliğinin Türk toplumunda bu kadar sık olması sonucu bu evliliklerden doğan çocuklarda resesif (çekinik) kalıtılan hastalıkların ortaya çıkabilme riskini artmaktadır. Örneğin, resesif kalıtılan hastalıklar sebebiyle taşıyıcı olan anne ve babanın doğacak her çocuğunun cinsiyet fark etmeksizin %25 oranında “hasta” olma olasılığı vardır.
Akraba evlilikleri ne tür riskler taşımaktadır?
- Akraba evliliği yapanlarda ölü doğum sıklığının normal topluma göre yaklaşık 2 kat daha fazladır. (Normal toplumda %1.24, akraba evliliklerinde %2.14).
- Düşük ve ölü doğumlar beraber ele alındığında aynı artış yine dikkat çekmektedir (Normal toplumda %5.21, akraba evliliklerinde % 10.55).
- Yenidoğan kayıplar durumundan bakıldığında ise %50 lik bir artış söz konusudur (Normal toplumda %10.76, akraba evliliklerinde %16.29).
- En önemli ve dikkat çeken problem akraba evliliklerinde doğumsal kusurların 10 kat arttığı şeklinde bildirilmektedir.
Akraba evlilikleri otozomal resesif (çekinik) ve çok faktörlü kalıtım göstermekte olan hastalıkların görülme derecesini artırır. Genler bilindiği gibi anne babadan çocuklara özelliklerin nakledilmesini sağlamaktadır. Genler anne babadan çocuklara aktarıldığı için aynı aile içinde genler arasında benzerlik ihtimali çok yükselmektedir. Akraba evliliği ile görülme riski artmış olan hastalıklarda da her iki eşin geninde de aynı tip bozuk genlerin olması gerekmektedir. Akrabalar arasındaki genler içerisnde benzerlik sıklığı arttığından dolayı hastalıklı çocuk sahibi olma ihtimali de akrabalar arasında artış göstermektedir.
Halk arasında yanlış olarak bilinen, anne ve babanın kan gruplarının tam olarak uyuşması risk olmadığını göstermez. Kan uyuşmazlığı ile akraba evliliğine bağlı riskler tamamen alakasızdır.
Tıpkı akraba evliliğinde olduğu gibi özürlü (görme, işitme özrü gibi) insanların aynı özüre sahip insanlarla evlenmeleri de önerilmez. Aynı özüre sahip insanlar evlenirse bebekte risk fazladır.
Akraba evliği yapanların sağlıklı çocuğu olabilir mi?
Akraba evliliği yapan kişiler de sağlıklı çocuk dünyaya getirebilir ancak akraba evliliği yapanlarda diğer evliliklere göre hastalıklı bebek olma riski artmaktadır. Akraba evliliği yapacak kişileri yanıltan en önemli nokta, kendi aile ve çevrelerinde başkalarının yaptıkları akraba evliliklerinden sağlıklı çocuklar doğmasıdır.
Akraba evliliğinde gebelik takibi nasıl olmalıdır?
Bu aileler gebeliklerinde takip altında olmaları gerekir
- Gebelikte biyokimyasal tarama testi
- 2. basamak USG takibi
- Bebeklerinin doğduğunda değerlendirilmesi ve işitme kayıpları ve metabolik hastalıklar açısından araştırması yapılmalıdır.
Akraba evliliğinde 11-14 haftalar arasında gerektiği durumda yapılan CVS (koryon villus örneklemesi) ile bazı hastalıklar tespit edilebilir ve bu durumda aile gebeliğin sonlandırılmasını istenebilir.
KAYNAK: Hemsire.Com