Radyoterapi (ışın tedavisi): İyonize radyasyonun kullanılması ile kanser hastalığının tedavi edilmesi anlamına gelmektedir. Radyoterapi esnasında verilen yüksek dozdaki radyasyon, kanserli hücreleri öldürmektedir veya bölünüp çoğalmalarını engelleyebilir. Radyoterapi, normal hücrelere nazaran çok daha hızlı büyüyüp, çoğalmakta olan kanser hücreleri üzerinde oldukça etkilidir.
Kanser tedavisin üzerinde %60 oranında önemi bulunan radyoterapide günümüzde hedefe yönelik tedavi yaklaşımı uygulanmaktadır. Radyoterapi esnasında tümörlü alan belirlenerek, ışınlar daha yüksek derecede dozda ve yalnızca kanserli hücreye doğru gönderilmektedir. Radyoterapi bölgesel bir tedavi olduğundan dolayı günlük 15-20 dakikalık seanslar sonrası genellikle hasta rutin hayatına devam etmektedir.
Radyoterapi sonucunda sadece hastanın etkin bir şekilde tedavi edilmesi değil bununla birlikte tedavi sonrası kaliteli bir yaşam sürmesi de hedefler arasındadır. Bu nedenle geçmişte radyoterapi uygulamalarında kanserli dokuyu tamamen yok etmek amacıyla çok geniş bir alanı kapsayan ışınlama tekniklerinin yerine, artık tümörün çevresinin tamamen saran ve yalnızca kanserli bölgeyi hedef alarak tedaviler tercih edilmektedir.
Böylece sağlıklı dokular daha çok korunmaktadır, geçmişe nazaran çok yüksek ışın kullanılabildiği için de tümör daha yüksek oranda kontrol altına alınmaktadır. Normal dokuyu ne yazık ki tamamen radyasyondan korumak gibi bir durum söz konusu değilse de dokuların tolerans dozlarını aşmayacak şekilde bir ışınlama yapılmaktadır.
Radyoterapi hangi kanser tedavilerinde kullanılır?
Radyoterapi günümüzde pek çok kanser hastalığında birinci tercih olarak kullanılmaktadır. Organları koruma özelliği bulunduğu için jinekolojik kanserler, baş boyun kanserleri ve prostat kanserlerinde tek başına da çok iyi sonuçlar verebilmektedir. Beyin tümörlerinde de cerrahi sonrasında tercih edilmekte ve bazen küçük lezyonları yok edebilme özelliği bakımından tek başına da uygulanmaktadır.
Hemen hemen bütün kanser tedavilerinde kullanılan radyoterapi özellikle bazı kanser tipleri için tek tedavi şeklidir. Radyoterapi bazen cerrahi öncesinde tümörü küçültme amacıyla kullanılmaktadır. Bazı tümörlerde ise cerrahi sonrasında kalmış az miktarda kanser hücrelerini temizleme amacı ile uygulanmaktadır. Kanser hastalarının yarıdan fazlasında cerrahi müdahale ve ilaç tedavisi ile birlikte radyoterapi de uygulanır.
Radyoterapinin en çok uygulandığı kanserler
- Cilt kanserleri
- Baş - boyun kanserleri
- Beyin tümörleri
- Meme kanseri
- Prostat kanseri
- Mesane kanseri
- Akciğer kanseri
- Kadın hastalıkları kanserleri
- Yumuşak doku tümörleri
- Kemik tümörleri
- Sindirim sistemi kanserleri
- Lenfomalar
- Çocukluk çağı tümörleri
Radyoterapi sürecinde yapılması gerekenler;
- Hastalar öncelikle üzerlerinde bulunan kıyafet, mücevher vb aksesuarları çıkarmalıdır. Bazı durumlarda hastaya önlük giydirilmelidir.
- Tedaviden maksimum verim almak için hasta cihazın sedyesine doğru bir şekilde yatmalıdır. Hasta mümkün olduğunca hareket etmemelidir. Hastalar akıllara gelen soruları görevliye sorabilir.
- Radyoterapiden önce tümörün tam olarak belirlenmesi çeşitli simülasyon cihazları ile kontrol sağlanır ve bu sayede ışınların geliş direktifi belirlenir.
- Radyoterapi birden çok seansta yapılır. Bu nedenle hastanın vücuduna tedavi noktasını belirlemek amacıyla küçük noktalar işaretlenir veya dövmeler yapılır.
- Hastanın cihazın sedyesindeki pozisyonunun doğru olması tedavinin hassas olarak yapılması açısından önemlidir. Hastadan istenen rahat olması ve normal bir şekilde nefes alıp vermesidir. Hasta ayrıca tedavi sırasında istediği takdirde terapist ile konuşur.
- Tedavi 5 ile 15 dakika arası sürer. Işınlar görünmezdir ve hasta tedavi süresince hiçbir şey hissedemez.
- Tedavi seansı bitiminde hasta terapistin yardımı ile sedyeden kalkabilir. Hastaların birçoğu seanstan sonra günlük yaşamlarına devam etmektedir.
KAYNAK: Hemsire.Com