Diyabet, insülin sekresyonunda ya da insülinin etkisinde veya her ikisindeki defektler sonucunda karbonhidrat, yağ ve protein sisteminde oluşan hasarlar ile karakterize olan heterojen bir grup metabolizma bozukluğunu kapsamaktadır.
Hastalık sonucu:
- kan şekeri yüksekliği (hiperglisemi)
- retinopati
- nefropati
- periferik
- otonom noropati gibi mikrovasküler düzeydeki problemlere dayanan sorunlara neden olur.
Diyabetin varlığı, diyabete özgü olmayan koroner kalp rahatsızlıkları, serebrovasküler rahatsızlıklar ve periferik damar hastalıkları vb. makrovasküler sorunların erken yaşta görünmesi ve ağır geçmesine enden olabilir.
Kısaca; diyabet yaşam kalitesini düşürebildiği gibi ömrü de kısaltabilir.
Diyabet Sebepleri:
- Yaşlanma
- Cinsiyet
- Genetik nedenler
- Ailevi kümelenme
- Genetik belirteçler
- Obezite
- Fiziksel hareketsizlik
- Diyet
- Cinsiyet hormonları
- Alkol ve sigara tüketimi
Diyabet Tanısı:
- En az iki ardışık ölçümde açlık kan glikoz düzeyinin ≥ 126 mg/dl
- Rastgele ölçümde açlık ve tokluk durumuna bakılmaksızın RKŞ ≥ 200 mg/dl + diabet semptomları
- OGTT sırasında 2. Saat KŞ ≥ 200 mg/dl değerleri alınırsa diyabet tanısı konur.
TİP II-İNSÜLİNE BAĞLI OLMAYAN DİYABET ( NIDDM )
Her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Risk grubu prevalans yaşlardır.
Dünyada 140 milyon civarı insan diyabet hastasıdır.
10 yıl içerisinde 300 milyona ulaşması beklenmektedir.
Yetişkinlerde NIDDM prevalansının tahmini % 5 olduğu düşünülmektedir.
Tip 2 diyabet, bütün hastalık tanılarının %90’ını oluşturmaktadır.
Hastaların % 80’i fazla kiloya sahiptir.
Hastalığın karakteristik özelliği insülin direncidir.
Diyabet’in Tedavi Amaçları
- Hastaların yaşam kalitesini arttırmak
- Akut komplikasyonları engellemek
- Kronik komplikasyonları engellemek
- Diyabet semptomlarını azaltmak, yatıştırmak
OGTT karbonhidratlara karşı tolerans belirlemek için kullanılan tanı ve tarama testine verilen kısaltma adıdır. 9-16 saatlik açlık sonrası sabah 8.00 de teste başlanır ve 300 ml suda eritilmiş 75 gr. glikoz 5 dakika içinde hasta tarafından içilir. 2 saat boyunca her 30 dk. da bir kan örneği alınır.
OGGT ile Diyabet Tanısı Koyma
OGTT ENDİKASYO
- Diyabet ve gestasyonel glükoz intoleransının araştırmak
- Obezite olan ve ailesinde diyabet olanlar
- İri bebek doğumu yapanlar
- Açıklanamayan nöropati, retinopati, erken ateroskleroz, koroner damar hastalığı veya periferik damar rahatsızlıkları olanlar
- Sendrom X şüphesi olanlar
- Reaktif hipoglisemi şüphesinde
Diyabet Tedavisi
- Eğitim
- Diyet Tedavisi
- Egzersiz
- Oral antidiyabetikler
- İnsülin
Eğitim aşamasında şunlar yapılır:
- Hastalık ve hastalığın seyri konusunda bireyin ve ailesinin bilgilendirilmesi
- Hastalığın komplikasyonlarla seyrettiği ve bu sorunların önlenmesinde uzun süreli kan glükoz takibinin önemi
- Hastaya günlük metabolik kontrol eğitimi verimesi
- Krizlerde doğru uygulamalar anlatılması
- Uzun dönem komplikasyonların önlenmesi için eğitim verilmesi
- Günlük takibin öneminin anlatılması
- Psikolojik destek verilmesi
DİYABET TÜRLERİ
1)Tip 1 Diyabet:
Bu türde, insülin yapımından sorumlu pankreas beta hücrelerinin çoğunlukla otoimmun kaynaklı hasarına bağlı olarak kesin insulin eksikliği vardır.
Bu hastalarda günlük alımlarla insülin eksikliği giderilir.
Tip 1 diyabet, bu hastalığa genetik yatkınlığı olan kişilerde genellikle enfeksiyon, stres veya travma gibi bir olay sonrasında ortaya çıkar.
Görülme sıklığı %5-10’u dur.
Tip 1 Diyabet Belirtileri
- ağız kuruluğu
- çok su içme
- sık idrara çıkma
- sürekli açlık hissi
- kilo kaybı
- bulanık görme
- yorgunluk
- halsizlik gibi yakınmaları vardır.
2)Tip 2 Diyabet
Diyabet hastalarının %90’ı bu tür diyabete yakalanmaktadır. Tip 2 diyabet genellikle obezite ve fiziksel hareketsizliğe bağlı olarak ortaya çıkar. Hastalığın temelinde genetik olarak yatkın kişilerde yaşam tarzı ile tetiklenen insülin direnci ve zamanla eksilen insülin sekresyonu görülür.
Tip 2 Diyabet Belirtileri
Yakınmalar tip 1 diyabete benzemekle birlikte daha hafiftir. Genellikle hastalık başlangıcından 4-5 sene sonra tanı konabilmektedir.
3)Spesifik Nedenlere Bağlı Diyabet
Bunlar nadir diyabet türleridir. Diyabetlilerin %1’den azını oluştururlar.
Spesifik Nedenlere Bağlı Diyabet Nedenleri ve Belirtileri
- beta hücre fonksiyonlarının bozulmasına bağlı genetik defektler
- insülin etkilerinde bozulmaya yol açan nadir genetik defektler
- ekzokrin pankreas hastalıkları
- endokrinopatiler
4) Gestasyonel Diyabet
İlk kez gebelik sırasında ortaya çıkan diyabet türüdür. Belirtileri tip 2 diyabete benzer.
DİYABETTEN KORUNMAK İÇİN YAPILABİLECEKLER
- Boy-kilo oranı ve ideal vücut kilosu korunmalı
- Yeterli ve düzenli beslenme
- Günlük enerjinin maksimum %25 i yağlardan karşılanmalı
- Şeker gibi gıdalar %10 sınırını günlük beslenmede aşmamalı
- Günlük tuz alımı 5 gr altı olmalı
- Fiziksel aktivite arttırılmalı. Spor yapılmalı. Düzenli hareket sağlanmalı
- Sigara ve alkolden uzak durulmalı.
- Günümüzde tip 1 diyabet için önleyici bir yöntem yoktur.
DÜNYADA DİYABETİN DURUMU VE SEYRİ
Dünya da Diyabetin Durumu Ve Seyri
TÜRKİYE DE DİYABET
Türkiye de Diyabet ve Seyri
Türkiye de Diyabet ve Seyri