Akut konfüzyon: Dikkat, biliş, psikomotor aktivite, bilinçlilik seviyesi ve uyku - uyanıklık periyodunun tümünde geçici değişikliklerin ve bozuklukların aniden başladığı bir durumdur.
Akut konfüzyon tanımlayıcı özellikler
1- Korku ve anksiyete
- Fiziksel / zihinsel / bilişsel çökme vardır.
- Yaşam değişiklikleri gösterir. (kendi evinden hastaneye taşınma girişimi).
2- Keder / kayıp problemleri
- Birey gerçek ya da kayıp algısı yaşar.
- İşlevsellik ve üretkenlik kaybı yaşar.
- Önemli bir kişinin ya da eşin kaybını yaşayan hasta depresif duygu-durum içinde olabilir, ağla iletişim kurmaz ve içine kapanır, öz kıyım riski taşır.
3- Nörobiyolojik etkenlerle ilgili
- Hastada gün batımı sendromu vardır (ışık ve uyaranlardaki değişikliklere bağlı olarak hasta konfüzyon / ajitasyon / yönelim bozukluğu gösterebilir).
- Günlük rutinlerinde bozulma vardır (gece yarısı giyinmek ve kahvaltı yapmak için kalkar).
- Duygu durumu son derece değişkendir (hasta mutlu iken bir nedeni olmadan öfkelenebilir). Dikkat Süresinde bozulma / eksiklik vardır.
- Yanılsama (illüzyon) ve varsanı (halüsinasyon)vardır. Yargılama, içgörü ve karar verme yetisi bozulmuştur.
- Geçmiş olayları ve durumları hatırlama, tanıdık / yakın kişileri tanıma ile ilgili olarak bellekte problem vardır (50 yıldır evli olduğu eşine “eşim beni görmek için ne zaman gelecek?”diye sorar).
- Tepkileri tehlikeli ve telaşlıdır (açık bir uyaran olmaksızın aniden yerinden fırlama, çığlık atma bağırma tepkileri gösterir).
- İmpuls kontrol kaybı gösterir (açık bir uyaran olmaksızın ağlama, hıçkırma, sızlanma). Regresif davranışları vardır (korkma ve korkutma yüz ifadeleri vb).
- Paranoid davranışlar sergiler.
4- Keder / kayıp problemleri
- Birey gerçek ya da kayıp algısı yaşar.
- İşlevsellik ve üretkenlik kaybı yaşar.
- Önemli bir kişinin ya da eşin kaybını yaşayan hasta depresif duygu-durum içinde olabilir, ağlar iletişim kurmaz ve içine kapanır, öz kıyım riski taşır.
5- Nörobiyolojik etkenlerle ilgili
- Hastada gün batımı sendromu vardır (ışık ve uyaranlardaki değişikliklere bağlı olarak hasta konfüzyon / ajitasyon / yönelim bozukluğu gösterebilir). Günlük rutinlerinde bozulma vardır (gece yarısı giyinmek ve kahvaltı yapmak için kalkar). Duygu durumu son derece değişkendir (hasta mutlu iken bir nedeni olmadan öfkelenebilir).
- Dikkat Süresinde bozulma / eksiklik vardır.
- Yanılsama (illüzyon) ve varsanı (halüsinasyon)vardır.
- Yargılama, içgörü ve karar verme yetisi bozulmuştur. Geçmiş olayları ve durumları hatırlama, tanıdık / yakın kişileri tanıma ile ilgili olarak bellekte bozulma vardır (50 yıldır evli olduğu eşine “eşim beni görmek için ne zaman gelecek?” diye sorar). Tepkileri tehlikeli ve telaşlıdır (açık bir uyaran olmaksızın aniden yerinden fırlama, çığlık atma, bağırma tepkileri gösterir).
- Impuls kontrol kaybı gösterir (açık bir uyaran olmaksızın ağlama, hıçkırma, sızlanma).
- Regresif davranışları vardır (korkma ve korkutma yüz ifadeleri vb). Paranoid davranışlar sergiler (kendisine zarar verileceği, yemek verilmediği, temel ihtiyaçlarının karşılanmadığı ile ilgili olarak diğer kişileri suçlar). Bakım veren kişilerin işlem gereği olsa dahi kendisine dokunmalarına izin vermez.
6- İlaçlar / kimyasal ajanlarla ilgili
Hasta kullandığı ilaçların fazlalığı, birbirleriyle etkileşimleri, yan etkileri yada aldığı diğer kimyasallar / madde kullanımı nedeniyle deliryum belirtileri gösterir.
7- Akut konfüzyonda fizyolojik bozulma
- Hastada hipotansiyon, hipoksi, oksijen satürasyonunda azalma vardır.
- SV1 Volümünde azalma, dehidratasyon, yetersiz üriner out-put, dolaşım bozukluğu, duyusalalgısal / bilişsel yeti eksikliği vardır.
- Üriner sistem enfeksiyonu gösterir.
- Öksürme ile birlikte solunum yolu enfeksiyonu vardır.
- Duyusal işlevlerde (işitme, görme, koklama, dokunma, tat alma) ve mekan algılamada azalma görülür
- Hasta normal gereksiniminden daha az beslenir ve beraberinde kilo kaybı görülebilir.
Akut konfüzyon nedenleri
1- Nörobiyolojik faktörler
- Genellikle 60 yaş üzerinde olma
- Deliryum - demans
- Beyinde yozlaşma ve nörotransmitter değişiklikleri
2- İlaç ve kimyasal ajanlar
- Sedatif-hipnotikler
- Psikotrop ilaçlar
- Ağrı tedavisi (opioidler / nonopioidler)
- Polifarmasi (aynı anda birden daha fazla ilaç verilmesi)
- İlaç etkileşimleri
- İlaç yan etkileri
- Çevresel toksinler
- Alkol
3- Fizyolojik bozulmalar
- Dehidratasyon
- Hipoksi
- Enfeksiyon (üst solunum yolları, üriner yollar), tümör ve travmalar
- Sistemik bozukluklar
4- Fiziksel bozulmalar
- Dehidratasyon
- Sistemik bozukluk
- Beslenme ille ilgili / metabolik bozukluklar
- Görme ve işitmede değişiklikler
Akut konfüzyon hemşirelik girişimleri
- Deliryuma neden olabilecek risk faktörleri değerlendirildi. (enfeksiyon ateş, idrar retansiyonu konstipasyon laboratuar bulguları)
- Vital bulgular, laboratuvar bulguları takip edildi.
- Hastanın çevresine ve kendisine zarar vermesi engellendi ve travmalardan korundu.
- Çevre hastanın değerlendirmesini kolaylaştıracak şekilde düzenlendi.
- Çevresel uyaranların çok ve karmaşık olması veya tamamen izole edilmesi engellendi.
- Hekim istemine göre medikal tedavi uygulandı.
- Çevresel uyarılar azaltılarak hastaya sakin bir ortam hazırlandı ve aileye bu konuda bilgi verildi.
- Hastaya güven verici ve düzeltmeye yönelik mesajlar tekrarlandı.
Akut konfüzyon beklenen sonuçlar
- Hasta fiziksel yaralanma ve incinmelerden kendini korur / uzakta kalır.
- Çevresindeki kişilere güvenli ve tehdit edici olmayan davranışlar gösterir.
- Uyaranları açık ve net, gerçeğe uygun olarak algılar.
- Çevreye uyumu memnuniyet verici bir şekildedir.
- Çevredeki nesneleri, olayları ve kişileri doğru bir şekilde yorumlar.
- Geceyi gündüzden ayırt eder.
- Bakım veren kişilerin işlemler sırasında kendisine dokunmasına izin verir.
- Ağlama ve regresif davranışlarında azalma gösterir.
- Kendisine bakım veren kişilerin yönergelerine uyum gösterir.
- Aile ve bakım veren kişilerin yüzlerini tanıma yeterliliği gösterir.
- Paranoid içerikli davranışlarında azalma sergiler.
- İlaç rejimindeki değişikliğin bir sonucu olarak deliryum belirtilerinde azalma vardır.
- Hastanın kan basıncı, sıvı volümü ve elektrolit dengesi değerleri istenen düzeydedir.
- Üriner sistem enfeksiyonu yoktur ve idrar çıkışı yeterli düzeydedir.
- Hasta 15 dakikaya kadar kısa aktiviteler yapabilir.
- Korku ve anksiyetesi azalır.
- Hastanın sistemlerine yönelik enfeksiyonu yoktur yada ilaçlarla kontrol altına alınmıştır.
- Hasta yeterli düzeyde beslenir ve kilo kaybı yoktur, deri turgoru normaldir.
- Ajitasyon ve öfke azalmıştır.
- Hasta sakin bir şekilde 10-15 dakika herhangi bir şey yapmadan oturabilir.
- Hasta 15 dakikaya kadar kısa aktiviteler yapabilir.
- Korku ve anksiyetesi azalmıştır.
- Çevresel uyaranlardaki değişiklikleri daha sakin ve uyumlu karşılar.
- Yalnız kaldığında yada aile üyeleri ayrıldığında çok az ajitasyon gösterebilir.
- Bakım ve tedavisi sırasında daha az stres ya da kayıp algısıyla ilgili ağlamaları azalmıştır.
- Değişikliklere uyum gösterir, yaşam değişikliklerini kabul eder, akran grubuyla sosyalleşir, gelecek planları yapar.
>> Hemşirelik tanıları ve bakım planları
Bu içerik “Hemşirelik Akademisi” tarafından hazırlanmıştır.