Over (yumurtalık) kanserine dair ilgilendiğiniz içeriğin üzerine tıklayabilirsiniz.
Over (yumurtalık) kanseri nedir?
Over (yumurtalık) kanseri nedenleri
Over (yumurtalık) kanseri belirtileri
Over kanseri tanısı
Over kanserinde erken teşhis
Over kanseri evreleri
Over kanseri tedavisi
Over kanseri hemşirelik bakım planı
Over (yumurtalık) kanseri nedir?
Overlerin yapısında bir çok farklı hücre bulunmasına rağmen ana yapısını ana yapısını epitelyum adı verilen hücreler oluşturur. Epitel hücrelerinde veya embriyonik döneme ait hücrelerde oluşan kontrol dışı bölünme ve çoğalma over (yumurtalık) kanserini oluştur. Genellikle menopoz sonrasında görülen over kanserlerinin yüzde 80lik kısmı epitelyum dokusunda oluşur. 20 yaşın altında karşılaşılan yumurtalık kanserlerinin yüzde 60’lık kısmında embriyonik tümörler vardır.
Over (yumurtalık) kanseri nedenleri
Yumurtalık kanserinin nedenleri net olarak bilinmese de bazı risk faktörlerinin bu hastalığa sebep olduğu öngörülmektedir. Genetik, çevresel ve hormonal faktörler yumurtalık kanserlerinin başlıca sebepleri arasındadır. Yumurtalık kanseri nedenlerini;
- Ailesinde yumurtalık ya da meme kanseri olan kişilerde risk artmaktadır.
- Son yıllarda bazı genlerdeki mutasyonlar yumurtalık kanseri riskinin artırmıştır.
- Yumurtlamayı artırıcı hormonsal ilaç kullananımında over kanseri riski artar.
- Doğum kontrol hapı kullanımak over kanseri riskini azaltmaktadır.
- Over kanseri riski hiç gebelik geçirmemişlerde daha yüksektir. Doğum yapanlarda over kanseri risk azalmaktadır.
Over (yumurtalık) kanseri belirtileri
Yumurtalık kanseri belirtileri genellikle kendini belli etmez. Yumurtalık kanseri belirtilerinin tipik bir bulgusu yoktur. Yumurtalık kanserinin belirtileri olarak, pek çok hastalığında belirtisi olabilecek; karın ağrısı, şişkinlik ve mide rahatsızlıklarıdır.
Yumurtalık kanserinin ilerlemiş safhalarında;
- Karında ele gelen kitle
- Aşağı doğru basınç hissi
- Karında sıvı birikmesi
- Karın şişliği
- Çevredeki organlara bası yapmaya bağlı olarak idrar ve bağırsak rahatsızlıkları gözlemlenebilir.
Yumurtalık kanserinin bazı çeşitlerinde hormon düzensizlikleri gözlemlenebilir. Hormon düzensizliklerinden dolayı;
- Adet düzensizlikleri
- Erkeklik hormonu salgısının artmasıyla tüylenme
- Erkek tipi saç dökülmesi görülebilir.
- Çoğu yumurtalık kanserinde şikayetler karın şişliği üzerinedir.
Genel olarak görülen yumurtalık kanseri belirtileri ise;
- Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik (kabızlık görülmesi)
- Mesane alışkanlıklarında değişiklik (sık idrara çıkma)
- İştah kaybı veya hızlı bir şekilde tokluk hissi
- Vajinal kanama
- Kilo kaybı
- Karında basınç hissi ve şişkinlik
- Kasıkta dolgunluk veya ağrı
- Uzun süreli hazımsızlık, gaz bulantı ve istifra
Over kanseri tanısı
Yumurtalık kanserinin erken tanısı oldukça çok önemlidir. Erken tanı için kadınlar yılda bir kez rutin jinekolojik kontrollerini yaptırmaları gerekmektedir. Jinekoloji muayenesinde ele gelen kitle ya da ultrason esnasında yumurtalıklarda fark edilen kitleler kansere erken müdahale edilmesini sağlayarak tedaviyi kolaylaştırmaktadır.
Yumurtalıklardaki var olan her kist kanser değildir. Genellikle üreme dönemindeki kadınlarda görülen kistlerin çoğu basit ve zararsızdır. Zamanla içerisinde kendi kendine kaybolabilen bu kistlerin kanser riski yoktur. Bundan dolayı uzman hekim tarafından ultrasonda görülen kistlerin zararlı mı yoksa zararsız mı olduğu tespit edilmelidir.
ÖNEMLİ: Adet görme öncesi genç kızlar ve menopozdaki kadınlar her türlü kist ve tümör riskine açıktır. Mutlaka kadınlar bu durum yönünden değerlendirilmelidir.
Tümör özelliği olan yumurtalık kisti ve kitlelerinin ileri evrelerinde, kandaki tümör belirteç testlerine bakılır. Bazı tümör belirteç testleri (CA 125 değeri) bazı over tümörü tiplerinde yükselme gösterir. Fakat, CA125 başta olmak üzere diğer tümör belirteçlerinin yükseklmesi her zaman var olan kitlenin kanser olduğunu göstermez. Tümör belirteçlerinin düşük olması da kanseri önlemez.
Tümör belirteçleri dışında; doppler ultrasonografi gözlenebilen kan akım değişiklikleride iyi huylu ve kötü huylu tümörü ayırt etmede yardımcıdır. Bu yöntemlerin tamamı yardımcı yöntemlerdir. Kesin tanı konulması için yeterli değildir. Tümör olduğu öngörülen (iyi huylu veya kötü huylu olabilir) kist ve kitleler ile ayırım yapılamayan olgularda ameliyat sırasında patolojik örnek yani biyopsi alınıp incelenerek kesin tanı konulabilir.
Hastada kist varlığında;
- Tümör belirteçleri ve doppler incelemelerinde olağan dışı bir durum yoksa
- Ultrason ve muayene ile tümoral olduğunu düşündüren hiç bir bulgu yoksa
- Kist 8 cm’den küçük ise
kist bir süre takip edilebilir. Takip esnasında küçülme veya kaybolma yoksa cerrahi müdahale gereklidir.
Over kanserinde erken teşhis
Yumurtalık kanserinin tedaviye vereceği olumlu yanıt, tümörün ne derece yayıldığı ile ilgilidir. Yumurtalık kanseri erken evrede tespit edildiğinde ve uygun tedavi ile yüzde 80-90 oranında ortadan kaldırılabilmektedir. İleri dönemde teşhis edilen yumurtalık kanserlerinin iyileşme oranı % 40 ile % 50 arasındadır. Yumurtalık kanseri ameliyatı ve kemoterapi sonrasında hastalığın tekrar etme ihtimaline karşı düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir.
Over kanseri evreleri
Yumurtalık kanseri tedavi şekli kanserin hangi evrede teşhis edildiğine göre değişiklik göstermektedir. Tedavi şekline karar vermeden önce kanserin yumurtalıktan etrafına ve çevre organlara sıçrayıp sıçramadığı bilinnmelidir. Yumurtalık kanserlerinin evrelemesi kanserin yayılım derecesine bağlı olarak tespit edilir.
Evre 1:
- Kanser bir ya da her iki yumurtalıktada vardır.
- Sadece yumurtalık içindedir.
Evre 1a:
- Kanser bir yumurtalıktadır.
- Yumurtalık içinde sınırlıdır.
Evre 1b:
- Kanser her iki yumurtalıktada vardır.
- Yumurtalıklar içersinde sınırlıdır.
Evre 1c:
- Kanser bir ya da iki yumurtalıktada olabilir.
- Yumurtalık sınırı dışına da çıkmıştır.
- Yumurtalık üstündeki bir tümöral kist patlamıştır.
- Karın içindeki sıvıda kanser hücreleri bulunmuştur.
Evre 2:
- Kanser pelvis ve leğen kemiklerince çevrilen bölgedeki diğer organlara yayılmıştır.
Evre 2a:
- Kanser rahme, tüplere veya her ikisinede birden yayılım göstermiştir.
Evre 2b:
- Kanser mesane ya da kalın bağırsağa yayılım göstermiştir.
Evre 2c:
- Kanser 2a ve 2b deki yayılımların herhangi birisini yapmıştır.
- Kanser yumurtalık sınırı dışına da çıkmıştır
- Yumurtalık üstündeki bir tümöral kist patlamıştır, ya da karın içindeki sıvıda kanser hücreleri bulunmuştur.
Evre 3:
- Kanser karın içine kadar yayılmıştır veya lenf bezlerini tutmuştur.
Evre 3a:
- Kanser hücreleri karın içine yayılmıştır (Sadece mikroskopta görülebilecek küçük odaklar halindedir.)
Evre 3b:
- Kanser hücreleri karın içine yayılmıştır.
- Büyüklükleri 2 santimetreden küçüktür.
Evre 3c:
- Kanser hücreleri karın içine yayılmıştır.
- 2 santimetreden büyüktür ya da lenf bezlerine de sıçramıştır (yada bu iki durum birlikte mevcuttur.)
Evre 4:
- Kanser karaciğer, akciğer ya da diğer uzak organlara da sıçramıştır.
Over kanseri tedavisi
Yumurtalık kanseri tedavisi cerrahi operasyonla mümkündür. Cerrahi operasyond sadece rahim ve yumurtalıklar değil, vücutta tutulması muhtemel olan tüm dokular rezekte edilir yani çıkarılır. Cerrahi tedavi sonrasında ise kemoterapi tedvisine geçilir. Yumurtalık kanserinin tüm evrelerde cerrahi müdahaleye başvurulur.
Yumurtalık kanseri tedavisinde kitlenin çıkarılmasının hayati organlara zarar verme durumu varsa önce kemoterapi ile kitlenin küçültülmeye çalışılır. Kitle küçüldükten sonra cerrahi yöntem ile kanserli kitle ve dokular temizlenir.
Yumurtalık kanseri ameliyatından sonra kanser vücuda yayılım göstermiyorsa kemoterapiye gerek duyulmayabilir. Eğer yumurtalık kanseri yayılım gösteriyorsa kemoterapi veya radyoterapi uygulanır. Kemoterapi over kanserinin evresine göre değişiklik göstersede operasyon sonrası 6 ila 9 kür uygulanmaktadır.
Over kanserinde yeni tedavi alternatifleri artık ülkemizde de sıklıkca kullanılmaya başlamıştır. Hedefe yönelik ajanlar ile uygulanan tedaviler kür olasılığını arttırarak, hayat süresini uzatmaktadır. Hedefe yönelik ajanlar semptomalarda rahatlama sağlamaktadır.
Over kanserinde alternatif tedavi yöntemleri
- Akapuntur (vücut bölgelerine küçük iğne batırma ile)
- Homeopati (stresi azaltmak için)
- Meditasyon (belirti ve şikâyetlere yönelik)
- Masaj (dolaşımı hızlandırmak ve kas sertliğini azaltmak için)
Yumurtalık kanseri sonrası gebelik
Yumurtalık kanserinde en önemli nokta üremenin korunmasıdır. Özellikle erken yaşta görülen germ hücreli yumurtalık kanserleri ve borderline tip yumurtalık kanserlerinde sadece kanserli doku veya kanserli yumurtalık çıkarılıp, rahim ve karşı yumurtalık korunarak gebe kalınabilmesi sağlanabilmektedir.
Over (yumurtalık) kanseri hemşirelik bakım planı
Over (yumurtalık) kanseri hemşirelik tanıları
(Hemşirelik girişimlerine ulaşmak için aşağıdaki tanılara tıklayabilirsiniz.)
- Akut ağrı
- Enfeksiyon riski
- Cinsellik örüntülerinde etkisizlik
- Bilgi eksikliği
- Konstipasyon
- Diyare
Over (yumurtalık) kanseri hemşirelik bakımı
- Tedavide çakışan durumların engellenmesi için kişiye özel tedavi programı oluşturulur.
- Tedavi süresince hastayı destekleyecek aile fertlerinin olması istenir.
- Hastanın kendisini iyi hissetmesi için hasta sevdiği uğraşlara yönlendirilir.
- Hastadaki belirtilerine yönelik gözlem yapılır.
- Hastada şişkinlik, ağrı, konstipasyon, diyare gibi durumlar varsa çözüm bulunur.
- Hastanın belenme durumuna dikkat etmesi istenir.
- Hastanın enfeksiyon durumu yakından izlenir. (kanser hücrelerinden dolayı immün sistem baskılanır.)
- Hastanın cerrahi operasyonla yumurtalıkları alınırsa hasta cerrahi menopoza girer.
- Hasta menopoz bulguları yönünden takip edilir.
- Hastaya sıcak basmaları yaşayabileceği anlatılır. Sıcak basmaları için yapılabilecekler;
- Kıyafetlerinizi sıcak bastığında çıkarabileceğiniz tarzda giyinin.
- Sıcak basmalarında soğuk içecekler tercih edin.
- Yatak başında tuz kompresleri bulundurabilirsiniz.
- Pamuklu giysiler tercih edin.
- Yatak çarşaflarınızı pamuklu tercih edin.
- Alkol, sıcak meşrubat ve kafeinli içeceklerden uzak durmaya çalışın.
- Sıcak ortamları tercih etmeyin.
- Soğuk duş alın. - Vajinal kuruluk yaşayabilir. Bu sebeple hastaya vajinal nemlendiriciler önerilir.
- Hastada seksüel istek azalabilir. Bu durumun hormon değişiklikleri yüzünden olduğu hastaya anlatılacak.
- Ruhsal durumunda çalkantılar yaşayabileceği hastaya anlatılacak.
- Hastada osteoporoz gelişebilir. (östrojen azalmasına bağlı olarak) Hasta bu yönden takip edilir.
İlgili içerikler;
Hemşirelik tanı listesi ve bakım planları
Cerrahi hastalıkları ve hemşirelik bakım planları
Hemşirelik bakım planı nasıl hazırlanır?
KAYNAK: Hemsire.Com