Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına dair ilgilendiğiniz içeriğin üzerine tıklayabilirsiniz.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması nedir?
Güvenlik soruşturması ve arşiv raştırmasının amacı, kapsamı ve dayanağı nedir?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması ile ilgili tanımlar
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması ile ilgili gizlilik derecelerinin sınıflandırılması
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak makamlar ve uygulanacak esaslar
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında hakkınızda neler araştırılır?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında hangi yöntemler izlenir?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında sorumlu kimdir ve değerlendirme sonucunda ne olur?
Hemşire ve ebeler ilk süreç olarak KPSS açıklanmasını ardından Sağlık Bakanlığı atamalarını beklediler. Sağlık Bakanlığı atama sonuçları açıklandıktan sonra atmaları yapılan hemşire ve ebelerin çalışacağı kurumlar belirlendi. Buraya kadar her şey olağan ilerlerken ataması yapılan hemşire ve ebeleri karmaşık ve uzun bir süreç beklemekteydi.
Bu durum tüm memur adaylarının duyduğu fakat hakkında fazla bilgi sahibi olunmayan bir süreçti. Bu sürecin adı Güvenlik Soruşturması ve / veya Arşiv Araştırması Yapılma Süreciydi.
Hemşireler ve ebeler atandıkları yer belirli olduktan sonra İl Sağlık Müdürlükleri’nde haklarında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmalarına izin vermek amaçlı bir dilekçe doldurmak zorundadırlar. Dilekçe verdikten sonra belirli bir süresi olmayan bekleme süresi başlamaktadır.
Yönetmelikte bekleme süresi Arşiv Araştırması sonuçları için en geç 30 gün, Güvenlik Soruşturması sonuçları için ise en geç 60 gün içinde neticeleneceği belirtilmektedir. Fakat edindiğimiz bilgilere göre bu sürenin 1 aydan 9 aya kadar uzayabildiği görülmektir.
Önce bu durum neden ortaya çıktı ona bakalım.
OHAL Kapsamında çıkarılan 676 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 74. maddesi ile 657 sayılı kanunun 48. maddesinde devlet memuru olacaklar ile ilgili sekizinci bir madde eklendi. Bu madde Güvenlik soruşturması ve / veya arşiv araştırması yapılmış olmak olarak ifade edildi.
Şimdi sorulara cevap verecek şekilde bu yönetmeliği inceleyelim.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması nedir?
Bunu anlamak için Resmi Gazetenin 12 Nisan 2000 tarihli 24018 sayılı sayısında Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği'ne bakmak lazım. Yönetmelik Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Taramasını ayrı ayrı tanımlamıştır.
Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit (sınırlama) olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesi.
Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanması.
Bu iki işlem devletin kadrolarına alım yaparken belirli kriterleri göz önüne buldurduğu bir süreç olarak göze çarpmaktadır. Burada ifade edilmese de OHAL’e neden olan etkenler ile ilişiğinin olup olmadığı ve devletin var olan bütünlüğü ve bağımsızlığı için tehdit oluşturmadığıdır.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının amacı, kapsamı ve dayanağı nedir?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının amacı nedir?
Yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarını belirlemek, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutuk evlerinde çalışacak personel hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını düzenlemektir.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının kimleri kapsar?
- Yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeleri, bunların toplanmasını ve işlemini yürüten bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili birim ve kısımlarının belirlenmesini,
- Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personeli,
- Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının yurtdışı teşkilatlarında sürekli görevlendirilecek bütün personel için yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının esas ve usullerini, bunu yapacak mercileri, hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak gizlilik dereceli yerlerde çalışan kamu personeli ile meslek grupları ve üst kademe yöneticilerini kapsar.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının dayanağı nedir?
Bu süreç 26/10/1994 tarihli ve 4045 sayılı Kanunun 1 inci maddesine dayanılarak çıkarılmıştır.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması ile ilgili tanımlar
Bu tanımları bilmek belki sizin için sürecin yanlış işletildiğini düşündüğünüz durumlarda bilmeniz gerekebilir. Bu tanımları neyi ifade ettiği çok önemlidir. Süreç bu tanımların şekillendirmesi ile oluşmaktadır. Bu tanımlar ile ilgili bir ilişkinizin olduğu durumlarda süreç sizin için olumsuz sonuçlanabilmektedir.
Tanım 1 / Gizlilik dereceli bilgi ve belgeler: Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarında yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğini, iç ve dış menfaatlerini, ulusal varlığını ve bütünlüğünü zarara uğratabilecek veya tehlikeye düşürebilecek mesaj, doküman, rapor, araç, gereç, tesis ve yerler hakkında kayıt edilmiş veya edilmemiş bilgi ve belgeleri,
Tanım 2 / Gizlilik dereceli birim ve kısım: Gizlilik dereceli bilgi ve belgelerin bulunduğu bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarındaki makam sıralamasını,
Tanım 3 / Gizlilik dereceli yer: Gizlilik dereceli mesaj, doküman, rapor, araç, gereç ve tesisler ile korunmaması halinde iç ve dış menfaatlerimizin zarar görebileceği materyallerin muhafaza edildiği, bulundurulduğu ve bunların korunması için güvenlik tedbirleri alınmış olan her türlü dolap, kasa, oda ve sınırlandırılmış bölgeyi
Tanım 4 / Gizlilik dereceleri: Yetkisiz kimselere açıklanması sakıncalı görülen bilgilerin önem derecesine göre sıralanması ve adlandırılmasını,
Tanım 5 / Bilmesi gereken: Bir gizli evrakı veya dokümanı ancak görevinden dolayı öğrenen, onu inceleyen, uygulayan ve korumaktan sorumlu bulunanları,
Tanım 6 / Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını,
Tanım 7 / Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteniğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmaksuretiyle saptanması ve değerlendirilmesini,
Tanım 8 / Mesaj: Açık veya kapalı olarak her türlü haberleşme araçlarıyla gönderilmek üzere üzere hazırlanmış bilgi veya haberleri
Tanım 9 / Doküman: Mesaj dışında kalan her türlü yazılı, basılı veya teksir edilmiş kitap, dergi, broşür, etüd, mektup, program, emir,mumlu kağıt,kroki, plan, harita, film,fotoğraf, teyp ve video kaseti, manyetik bant, disket ve benzeri diğer belgelerle kayıt veya kayıt edilmemiş her türlü bilgi ve belgeleri içeren materyalleri,
Tanım 10 / İstihbarat: Çeşitli kaynak ve araçlardan elde edilen haberlerin sınıflandırılması, kaydı, kıymetlendirilmesi ve yorumlanmasından çıkarılan sonucu,
Tanım 11 / Yıkıcı ve bölücü faaliyet: etmeyi hedefleyen faaliyetleri,
Tanım 12 / Üst kademe yöneticileri: Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşların üst kademelerinde görev alan ve genel devlet politikası içerisinde, kuruma verilmiş olan kamu hizmetlerinin sevk ve idaresinde yetkiyi haiz olup, sorumluluk taşıyan, en üst düzeyde yönetsel politika konularında karar verme sorumluluğuna sahip olan, kuruluşun planlama, örgütlendirme, personel ve kadrolarını yönetme, denetim ve temsil gibi işlevlerini yapan en az genel müdür ve benzeri düzeyde kişileri ifade eder.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması ile ilgili gizlilik derecelerinin sınıflandırılması
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması kapsamında gizlilik derecelerinin sınıflandırılmasını sizlere aktaracağız. Bu durumda neyin gizli neyin gizli olmadığını bilerek süreciniz hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Gizlilik dereceleri şekilde dört sınıfa ayrılır.
- Çok gizli: Bilmesi gerekenlerin dışında diğer kişilerin bilmelerinin istenmediği ve izinsiz açıklandığı takdirde Devletin güvenliğine, ulusal varlık ve bütünlüğe, iç ve dış menfaatlerimize hayati bakımdan son derece büyük zararlar verecek, yabancı bir devlete faydalar sağlayacak ve güvenlik bakımından olağanüstü önemi haiz mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler için kullanılır.
- Gizli: Bilmesi gerekenlerin dışında diğer kişilerin bilmelerinin istenmediği ve izinsiz açıklandığı takdirde Devletin güvenliğine, ulusal varlık ve bütünlüğe, iç ve dış menfaatlerimize ciddi şekilde zarar verecek, yabancı bir devlete faydalar sağlayacak nitelikte olan mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler için kullanılır.
- Özel: İzinsiz açıklandığı takdirde, Devletin menfaat ve prestijini haleldar edecek veya yabancı bir devlete faydalar sağlayacak nitelikte olan mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler için kullanılır.
- Hizmete özel: Kapsadığı bilgi itibarıyla çok gizli, gizli veya özel gizlilik dereceleri ile korunması gerekmeyen fakat bilmesi gerekenlerden başkası tarafından bilinmesi istenmeyen mesaj, rapor, doküman, araç, gereç, tesis ve yerler için kullanılır.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak makamlar ve uygulanacak esaslar
Hangi makamlar güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapar?
- Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır.
- İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığı´ndaki bilgi kayıtları ile Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü´ndeki adli sicil kaydı, talepleri üzerine, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak makamlar ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilgili birimlerine verilir.
Kimlerin hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılır?
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması; gizlilik dereceli birim ve kısımlar ile askeri, emniyet,
- istihbarat teşkilatlarında ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalıştırılacak personel hakkında yapılır.
- Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını; bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımları ile yurtdışı teşkilatında ve askeri, emniyet, istihbarat teşkilatlarında ve ceza infaz kurumu ve tutukevlerinde çalıştırılacak personel hakkında yapar.
- Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı; Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirliklerinin görev ve yetkileri saklı kalmak kaydıyla, güvenlik soruşturmasını Milli İstihbarat Teşkilatında çalışacak personel, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında çalışacak subay adayları ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin belirleyeceği diğer personel ile bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarının heyerarşik olarak bağlı bulunduğu üst kademe yöneticilerinden müsteşar, genel müdür, vali, büyükelçi ve müstakil birim amirleri ile bunların yardımcıları ve ayrıca yurtdışı teşkilatında sürekli görevlendirilecek bütün personel hakkında, arşiv araştırmasını ise sadece gizlilik dereceli birim ve kısımlarda görev alacaklar ile bunların bu fıkrada sayılanlar dışında kalan yöneticileri ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapar.
- Ayrıca, müşterek kararname ile atanacak personelden hakkında güvenlik soruşturması yapılmamış olanlar için Başbakanlıkça arşiv araştırması yaptırılır.
- Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğü´nün birbirlerinin personeli hakkında yapacakları güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının esas ve usulleri ile bu Yönetmeliğin uygulanmasında kullanılacak bilgi ve belgelerin karşılıklı değişimi Başbakanın onayıyla yürürlüğe konulacak esaslar ile düzenlenir.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yenilenmesi
- Gerekli görülen hallerde ilgili bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yenilenmesini isteyebilirler.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında hakkınızda neler araştırılır?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak:
- Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği,
- Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı,
- Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı.
- Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı,
- Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni,
- Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı, araştırılır.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında hangi yöntemler izlenir?
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması kapsamında ilgili bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları yaptırılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında aşağıdaki yöntemleri izleyerek süreci götürürler.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formundaki sorular nüfus kayıtlarında yapılan tashih ve değişiklikler belirtilmek ve isimler açıkca yazılmak suretiyle cevaplandırılır ve nüfus cüzdanı örneği noksansız olarak doldurularak istek yazısı ekinde soruşturmayı yapan makama bildirilir.
- Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması istenilen kişiler için kurum ve kuruluşunca Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden sağlanan adli sicil kaydıyla ekteki formdan bir örneği kişinin nüfusa kayıtlı olduğu il valiliğine, bir örneği ikamet ettiği il valiliğine, bir örneği Emniyet Genel Müdürlüğüne, bir örneği de ilgisine göre Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir. Bir örneği de istekte bulunan kurum ve kuruluşun dosyasında saklanır. Türk Silahlı Kuvvetlerince yaptırılacak arşiv araştırmalarında forma adli sicil kaydının eklenmesi zorunlu değildir.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması isteminin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 gün, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 gün içinde cevaplandırılır. Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler ilgilinin güvenlik makamlarındaki dosyasında asgari “gizli ” gizlilik derecesinde saklanır.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını isteyen makama, kişi hakkında karar vermeye yeterli bilgiler aktarılır.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının nasıl ve ne şekilde yapılacağı,soruşturma ve araştırma yapmaya yetkili makamların görev talimatları ile belirlenir.
- Mahalli mülki idare amirliklerince yapılmış olan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında olumsuz durumu saptananların evrakın bir örneği dosya açılmak üzere Emniyet Genel Müdürlüğüne gönderilir.
- Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında olumsuz durumu saptananlarla ilgili bilgiler Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğünce karşılıklı olarak birbirlerine aktarılır.
- Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığınca yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması istemleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin istemleri hariç, doğrudan Başbakanlığa iletilir.
Soruşturma ile ilgili gizlilik durumu nasıldır?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının her evresinde kesinlikle gizliliğe uyulur.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında sorumlu kimdir ve değerlendirme sonucunda ne olur?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sürecinde sorumluluk kimdedir?
- İlgili bakanlık ile kamu kurum ve kuruluşlarının amirleri güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını bu Yönetmelik hükümlerine göre yaptırmaktan sorumludurlar.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sürecinde değerlendirme sonucunda ne olur?
- Yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin olumsuz olması halinde, kişinin gizlilik dereceli birim, kısım ve gizlilik dereceli yerler ile askeri, emniyet ve istihbarat teşkilatları, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalıştırılıp çalıştırılmamaları, yer değiştirerek bu görevlere devam edip etmemeleri gibi hususları incelemek ve sonucunu sorumlu amirin takdirine sunmak üzere; bakanlıklarda müsteşarın, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst amirin, üniversitelerde rektörün, illerde valinin başkanlığında, personel birim amiri, hukuk müşaviri ve varsa güvenlik işlerinden sorumlu birim amirinden oluşan “Değerlendirme Komisyonu” kurulur.
- Başbakanlıkta kurulacak Değerlendirme Komisyonu Müsteşar veya görevlendireceği müsteşar yardımcısının başkanlığında, Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürü ile Personel ve Prensipler Genel Müdürünün katılımıyla oluşur. Türk Silahlı Kuvvetlerinde ise bu Komisyonun oluşumu kendi yönergeleri ile belirlenir.
- Değerlendirme Komisyonunun çalışma tutanakları ve kararları gizlidir.
KAYNAK: Resmi Gazetenin 12 Nisan 2000 tarihli 24018 sayılı sayısında Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliğinden derlenmiştir.