Kalp krizi gibi çok ismi duyulmayan beyin krizi nedir? Nasıl oluşur?
Beyni besleyen damarları ilgilendiren hastalıkların ortak ismine beyin krizi denilmektedir.
Bu hastalıklar
- Beyin kanaması
- Beyindeki damar tıkanıklığı
- Beyin damarı iltihaplanması
- Doğuştan oluşan beyin damar yumağı
Yukarıdaki hastalıklar nörolojik hastalıklar arasında en çok görülen hastalıklardandır.
Beyin kanaması
Beyin veya omuriliği besleyen damarların içinde farklı nedenlerle oluşan yırtılmalar sonrasında görülmekte olan tablodur. Hastanın yaşına veya kanamanın yerine göre sebep değişebilir. Kanama;
- Beyin kütlesi içerisine
- Beyin zarlarının dışına
- Beyin zarlarının arasına veya
- Omurilik içine şeklinde olabilir.
En önemli nedenlerinden bir tanesi yüksek tansiyon, başa gelen darbeler (travma) ve beyindeki baloncuklara bağlı olan kanamalardır. Seyrek olarak görülse de var olan bir beyin tümörünün içine kanama görülebilir.
Her tip kanamanın ilaç ve cerrahi tedavisi olabilmektedir. Ancak kanamanın yeri, büyüklüğü, etrafında ödem olup olmamasına bağlı olarak, zamanında müdahale yapılıp yapılmadığı gibi etkenler dikkate alınabilir.
Beyin Damarlarının Tıkanması
Beyin damarları damar sertliği, damar iltihabı veya farklı yerlerden kopan kan pıhtıları (emboli) sebebiyle tıkanabilmektedir. 
Tıkanan damar ve o damarın beslediği beyin bölgesinin görevine göre farklı belirtiler verebilir. Ani bir şekilde ortaya çıkan beyin, beyincik veya omurilik işlev kaybında esnasında ilk akla gelen nedenlerden biri olmalıdır. Damar tıkanıklığı esnasında yüz, kol veya bacak gibi bölgelere giden kuvvet sinirleri etkilendi ise hastalar “felç” olarak isimlendirilen hareket kısıtlanması ile başvururlar. Nadiren aynı zamanda beyin kabuğu etkilendi ise konuşma bozukluğu şeklinde veya sara krizleri gibi belirtiler de görülebilir. Tüm bu tablolarda hastayı olabildiğince kısa sürede acil servise ulaştırmak gerekir. Uygun hastalarda pıhtı eritici (trombolitik) tedavi hayat kurtarıcı ve hastanın felcini tamamına yakın düzeltici bir etki gösterir. Bu tedaviden yararlanabilmesi için ideal olan hastanın en geç 3 saat içinde acil servise ulaştırılmasıdır.
Beyin Damar İltihabı
Beyin dolaşımında içerisinde görev alan atar damar duvarındaki sıklıkla mikrobik olmayan iltihaplanmalar (vaskülit) beyin dolaşımını bozar veya engelleyerek belirti verebilirler. Bu hastalarda her türlü nörolojik yakınma olabilmektedir. En sık gözlenen yakınmalardan bir tanesi baş ağrısı ve etkilenen beyin bölgesinin görevini aksatması (görme bozukluğu, konuşma bozukluğu, kuvvet kaybı, hissiyet kaybı gibi) şeklinde olabilir. Bu rahatsızlıklar seyrek görülmekle birlikte, ancak teşhis edilmezse hayati tehlike oluşturabilir.
Doğuştan Beyin Damar Yumağı (Arteryovenöz Malformasyon)
Seyrek görülmekte olan ancak hayati önemi olabilen bir durumdur. Beyin gelişimi esnasında damarların bir veya birden fazla çeşidinde oluşan yanlış kodlamaya bağlı olan anormal denilebilecek gelişimler şeklinde açıklanabilirler. Bazen kanarlar, bazen de baş ağrısı gibi belirtiler verdikleri için teşhis edilebilmektedirler. Yumağın yerleşim yeri ve çeşidine bağlı olarak girişimsel radyoloji yöntemleri ile (doldurma, dondurma vb) veya ameliyatla tedavi edilirler. Bazı türlerinde ise duruma hiçbir müdahale gerekmeden takip etmek uygun bir karar olabilir.
Beyin krizinden korunmak mümkün müdür?
Büyük oranda EVET.
- Sigara içmeyin.
- Tansiyonunuz varsa kontrol altında tutmalısınız.
- Şeker hastası iseniz iyi bir şeker kontrolü hayati önem taşımaktadır
- Kolesterolünüz yüksek ise normal değerlere taşıyacak önlemleri mutlaka alın.
- Kalp sağlığınız için önerilmekte olan besinler beyin sağlığınız için de önemlidir, beslenmenize özen gösterin.
- Karın çevresi yağlanması veya şişmanlık (obezite) sorununuz varsa mutlaka zayıflamaya çalışın
- Günlük sıvı alımını kontrol edin, bol bol su içmeye özen gösterin.
- Gereksiz çay, kahve, alkol ve şekerli içecek tüketmeyin.
- Ailenizde kalp krizi, beyin krizi ya da bacak damar tıkanıklığı sık görülüyor ise düzenli sağlık kontrollerinizi ihmal etmeyin.
- Vücudunuzun herhangi bir bölgesinde kısa süreli kuvvet kaybı, uyuşma (özellikle ağız çevresinde), konuşma bozukluğu, sara krizi gibi belirtiler geçici bir beyin krizinin habercisi olabilmektedir. Vakit kaybetmeden bir nöroloji uzmanına başvurun.
- Kalp krizi geçirdi iseniz mutlaka şah damarlarınızı Dopler USG adı verilen kolaylıkla uygulanan ve zararsız olan yöntemle damar sertliği ve pıhtı kaynağı açısından kontrol ettirin.
- Kalıcı beyin krizi geçirdiyseniz ve unutkanlığınız giderek artıyorsa “vasküler demans” adında felç sonrası unutkanlık hastalığı için doktorunuza danışın.
Kaynak:Hemsire.com