Hızla artan küreselleşme, küreselleşmedeki hedef kitle rolünü bireyin üstlenmesi, öz bakım uygulamaları, “Herkes İçin Sağlık” sloganıyla Dünya Sağlık Örgütü’nün oluşturduğu programa uyumluluk, en ücra kırsal kesimler dahil sağlık hizmetinin ulaştırılması, günümüz toplumunda bireylerin evde bakım ihtiyaçlarındaki artış, telefonda tıbbi yardımın gelişmesi ve Aile Sağlığı Hemşireliği uygulamalarının sağlık harcamalarını düşürme olasılığı Aile Sağlığı Hemşirelik uygulamasının gerekliliği olarak kabul görmektedir.
Branş hemşirelerin görevleri, belirli kurallar çerçevesinde ortaya konmuştur. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre aile sağlığı hemşiresinin tanımı, görevi ve yetki alanları bellidir. Aile sağlık hemşiresi, sağlık ekibinin vazgeçilmez bir üyesidir.
Aile sağlığı hemşirelerinin görevleri
Kronik hastalıklar ve stresle baş eder.
- İreylere ailede, evde ve iş yerlerinde yardım eder.
- Çalışma zamanının bir kısmını hastalarla birlikte hastaların evinde ve aileleriyle birlikte geçirir.
- Aile sağlığı hemşiresi, bireysel risk faktörlerine yönelik danışmanlık hizmeti verir
- Eken tanı aşamasında aktif görev üstlenir
- Evde hemşirelik hizmeti sunar
- hastaların hastaneden erken taburcu olmasına yardımcı olur.
Aile Sağlığı Hemşireliği sistem teorisine göre hemşirenin toplum içindeki rolü
- Bakım veren
- İletişim ve empati kuran
- Karar veren
- Topluma yöneticilik ve liderlik eden kişidir.
Yine bu teoriye göre hemşirenin işlevi, hastalıkları önlemek ve sağlığı geliştirmek adına birinci basamak olması, evde bakım hizmeti vermesi ve kişinin öz bakımını geliştirmesi, hastalıkların erken tanı aşamasında aktif rol üstlenmesi, oluşan krizle baş etmesi, hemşirelik bakımı konusunda aile içine odaklanmak ve hemşirelik bakımını bütüncül yaklaşım anlayışı ile sürdürmektir.
Dünya Sağlık Örgütüne göre Aile Sağlığı Hemşireliği uygulamasının amacı, kırsal ve uzak noktalara, yoksul ve işsiz insanlara hemşirelik hizmeti ulaştırmak ve aile sağlığı hemşireleri ile halk sağlığı hemşireleri arasında oluşan gerilimi en aza indirmek veya ortadan kaldırmaktır. Buradan anlaşılıyor ki sağlık meslek örgütlerince birinci basamak sağlık hizmetlerinde aile sağlığı hemşiresi halk sağlığı hemşiresinin yerini almıştır. Hemşirenin görevleri bu çerçevede ele alınmıştır.
Eğitim hizmeti birinci derecede önemli
Aile Sağlığı Hemşireliği kavramı sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesiyle aile hekimliği sistemiyle ortaya çıkmıştır. Aile sağlığı hemşiresi 10 aylık teorik eğitimi başarıyla tamamladıktan sonra pilot bölge seçilen yerde bir yıl tam zamanlı hemşirelik hizmeti verir. İki yıllık programın ardından sınavlar ve bilimsel araştırmalar doğrultusunda hemşirenin başarılı olup olmadığına karar verilir.
Aile Sağlığı Hemşireliği Halk Sağlığı Hemşirelik eğitim konularıyla aynı olmasına karşın içerik bakımından farklılıklar vardır. Bu nedenle artık Aile Sağlığı Hemşireliği tercih edilmektedir. Aile Sağlığı Hemşiresinin toplum değil aile odaklı çalışması, koruyucu ve geliştirici sağlık hizmetlerine daha az vakit ayırması, aile hekimliği statüsü altında hizmet vermesinden dolayı bu hizmeti sadece parası olanların alabilmesi, çoğu bireyin hizmetten faydalanamaması, hemşirenin kamu güvencesinden yoksun ve sözleşmeli çalışması temelde büyük problemlerdir.
Eğitim alanı
Hemşire çalışma alanları belirlenirken, eğitim ön plandadır. Liseden üniversiteye geçişte dört yıllık hemşirelik eğitiminin son yılının son döneminde Aile Sağlığı Hemşirelik eğitimi verilir. Mezun olan hemşireler istedikleri takdirde aile hekimliği sisteminde görev alabilirler. Aile Sağlığı Hemşirliğinin eğitim programındaki sorunlarının yanında proje ve plot uygulamayla alakalı önemli sorunları vardır.
apitalist üretim şeklinin benimsenip, uygulanıp geçerli olduğu ülkelerde yapılan ve uygulanan özelleştirmeci sağlık politikalarının bir sonucu olan aile hekimliği sistemi toplum geneli ve sağlık çalışanları için çok fazla olumsuz özellik ve uygulamaya sahiptir. Dolayısıyla Aile Sağlığı Hemşireliği uygulamaları da tarihsel ve toplumsal süreçlerle ortaya çıkmıştır.
Bu nedenle bu koşullar altında faaliyet göstermeye çalışan aile sağlığı hemşireleri daha çok muayenehane hemşiresi statüsünde hizmet vermekte, tedavi odaklı çalışmakta, yakın vadede düşünüldüğünde kamusal kurumlar ile, orta vadede düşünüldüğünde ise özel sağlık kuruluşları ile işbirliği yapmakta, özel sağlık sigortaları ile yapacağı sözleşmeler çerçevesinde istihdam olmakta ve rutin ve teknik kabiliyet gerektiren hemşirelik görevinin işlevlerini yerine getirmektedir.
Aile Sağlığı Hemşiresinin işlevi edilgen, hekime bağımlı ve hekime yardımcılık ile sınırlanmıştır. Toplumda her yere ve her kesime ulaşmak yerine, özel sigortası olan ve sadece sağlık hizmeti almak adına kendisine başvuran ya da kendinde zaten kayıtlı olan hastalara rutin hemşirelik hizmeti sunmaktadır. Aile Sağlığı Hemşiresi özel sağlık sigortalarının belirlediği ücretlendirme sistemi üzerinden ücret almakta ve kendisine bağlı olan hasta sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. Bu da hemşirenin iş yükünün artmasına sebep olmaktadır.
Bu noktadan bakacak olursak, bir yandan ülkemizde uygulanan kamusal hizmetlerde iyileştirme yapılması gerekirken, diğer yandan da Dünya Sağlık Örgütü’nün desteği ile yürütülen aile hekimliği sistemi ve bu sistemde yerini alacak olan Aile Sağlığı Hemşireliği uygulamalarının hemşireler tarafından değerlendirilmesi gerekir. Özellikle aile hekimliği, genel sağlık sigortaları, aile sağlığı hemşireliği gibi hemşirelik mesleğini ilgilendiren olası sağlık politikaları ve özelleştirmeler konusunda hemşireler eğitim programlarıyla bilgilendirilmelidir.
Hemşirelerin Görevleri ve Çalışma Alanları Nerelerdir?
KAYNAK: Hemsire.Com