Sistemik Lupus Eritematozus (SLE), sebebi bilinmeyen cilt, eklem, böbrek, kalp zarı, akciğer zarı gibi birçok doku ve organ iltihabına bağlı çok sayıda bulgularla giden, değişik seyir gösteren ve çeşitli bağışıklık sistemi (immünolojik) anormallikleri ile karakterize otoimmun, kronik sistemik bir hastalıktır.
İlk kez 1833’de Fransız dermatologu Biett tarafından hastalık kronik dermatolojik bir rahatsızlık olarak tanımlanmıştır. Lupus terimi, latincede “Wolf = kurt” anlamında olup lezyonun dokuyu tahrip edici özelliğini ifade etmektedir. Hastalığın sistemik olduğu 1872 yılında Kaposi tarafından fark edilmiştir.
Hastalığın tanısında önemli bir bulgu olan “Lupus hücre” fenomeni 1948 yılında Hargraves tarafından tanımlandı. Daha sonra, otoantikor olan antinükleer faktörün, indirekt immunofloresan yöntemle 1957’de Frio tarafından gösterilmesi, SLE’nin otoimmun hastalık özelliğine ışık tutmuştur. Hastalık her yaşta başlayabilirse de en sık 15-40 yaşları arasında başlar. Hastaların %90’dan fazlası kadındır. Kadınlarda 8-10 kat daha sık görülür. Gelişmiş batı ülkelerinde hastalığın prevalansının 100 binde 15-50, insidansının ise 4.8-7.6 olduğu bildirilmiştir. Bazı ırklarda (zenciler, sarı ırk, asyalılar) daha sıktır.
Başlangıçta sadece tek bir organ sistemi tutulmuş olabilir, ek bulgular daha sonra ortaya çıkabilir. Otoantikorlar hastalığın başlangıcında ortaya çıkabilir. Hastalık şiddeti, hafiften fulminana, intermittan klinikten, sürekli kliniğe kadar değişkendir. Hastaların çoğunda sessiz klinik dönemler, alevlenmelerle bölünebilir. Asemptomatik gerçek remisyonlar, tedavi gerektirmeyen vakalar, hastaların % 0- 20’sini oluşturmaktadır.
Sistemik semptomlar genelde belirgin olup, halsizlik, yorgunluk, ateş, anoreksi ve kilo kaybını içerir. SLE etiyolojisinde çevresel (güneş ışınları, enfeksiyonlar, diyetsel faktörler, kimyasal ajanlar ve ilaçlar, psikolojik stres ve fizikseltravma), hormonal ve genetik faktörlerin rolü vardır. Uygun genetik zemine rağmen genetik faktörlerle birlikte uygun çevresel ve hormonal koşullar hastalığın ortaya çıkmasını sağlamaktadır.
Sistemik Lupus Eritematozus Tedavisi
Yeni tanı almış olan hastada genel tedirginlik hali gözlenir. Hastanın psikolojik desteğe ihtiyacı vardır. Tedavinin yanında hastalar uyku, dinlenme, güneş ışığından korunma, beslenme ve egzersiz gibi konularda bilgilendirilmelidir. Cerrahi müdahale, enfeksiyon, doğum, düşük yapma, psikolojik baskılar hastalığı alevlendirir. SLE iyileşme ve alevlenme dönemleriyle seyreden bir hastalıktır.
Alevlenme dönemlerinde kortizon dışı antiromatizmal ilaçlar, sıtma ilaçları, kortizon ve immunsupresif (bağışıklık Sistemini baskılayıcı) ilaçlar kullanılabilir.
Sistemik Lupus Eritematozus Hemşirelik Tanıları
Hemşirelik Tanısı: Aktivite intolerans
Nedenleri: Hücrelere yeterince oksijen gidememesi
Beklenen sonuçlar: Artan aktiviteyi tolere ettiğini gösterme
Hemşirelik Girişimleri:
- Hangi aktivitelerin önemli olduğu hasta ile birlikte belirlemek ve öncelikleri hasta ile değerlendirmek
- Bireyin hareket toleransını değerlendirmek için kriter belirlemek (yaşam bulguları, mesafe, süre ve ağrı kontrol gücü gibi)
- Aktivite öncesi ağrısı varsa gidermek
- Günlük yaşam aktivitelerini yerine getiremiyorsa hastaya yardımcı olunur.
Hemşirelik Tanısı: Ağrı
Nedenleri: Eklemlerde gelişen inflamasyon
Beklenen sonuçlar: Hasta ağrısının azaldığını geçtiğini ifade eder.
Hemşirelik Girişimleri:
- Hastanın ağrısının özelliklerini (yerini, tipini, şiddetini, sıklığını, süresini) sözel olarak tanımlamasını sağlamak, ağrı ile birlikte görülen fiziksel bulguları değerlendirme ve ağrıyı arttıran faktörleri (pozisyon) saptamak ve hastaya uygun ağrı skalası kullanmak
- Ağrının kontrolü için uygun ilaç planına ekip ile birlikte karar vermek, eger kurumda varsa ağrı ekibi ile işbirliği yapmak
- Hastaya verilen ağrı kesicilerin düzenli kullanılmasına önem vermek ve hasta ve aileyi konu hakkında başetmenin öneminin kavramasını sağlamak ve bu konuda hastaya danışmanlık yapmak
- Hastaya rahat, sakin ve sessiz bir ortam sağlamak ve ziyaretçileri kısıtlamak
Hemşirelik tanısı: Beden İmgesinde Bozulma
Nedenleri: Deri tutulumuna bağlı lezyonlar, steroid kullanımına bağlı yan etkiler
Beklenen sonuçlar: Hastanın beden imajı değişikliği ile baş edebilmesi ve mevcut durumdaki değişikliği anlayıp, kabullenmesi
Hemşirelik girişimleri:
- Hasta ile durumu tartışmak
- Hastanın duygularını ifade etmesine olanak sağlamak
- Hastanın ailesi ile işbirliği ve bakıma katılımları
- Gerekli durumlarda uygun kapatıcı giysiler giymesi
Hemşirelik tanısı: Deri Bütünlüğünde Bozulma Riski
Nedenleri: Deri tutulumuna bağlı lezyonlar
Beklenen sonuçlar: Hastanın deri bütünlüğü devam eder
Hemşirelik Girişimleri:
- Hastanın cildini 6zeliklelezyonlar inspeksiyonia kontrol etmek
- Hastanın cilt temizlišini sağlamak, nemlendirmek. cilt temizliğinde sabun ve alkol kullanmamak, hastanın banyo suyunun ılık olmasını sağlamak sağlamak
- Lezyonların güneşe olan maruziyetin engellemek
HASTA AİLE EĞİTİMİ ve TABURCU PLANI
- Genel hastalık hakkında bilgi,
- Steroidlerin kullanımı ve yanetkiler konusunda bilgi,
- Hastalığın etkilediği sistemlere yönelik semptom kontrol bilgisi,
- Güneşden korunma hakkında bilgi,
- Stresle başetme konusunda bilgi verilir.