Vücut yağ miktarının sağlığı bozacak şekilde aşırı veya anormal birikmesi olarak tanımlanan obezite kronik bir hastalıktır. Dünyada sıklığı gittikçe artan en önemli sağlık problemleri arasında yer almaktadır. Bu durum Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel obezite epidemisi olarak da ifade edilmektedir. Türkiye genelinde %22.3 (TURDEP) obezite görülmektedir.
Hemşirelik Tanısı: Obezite
Nedenleri:
- Beden kitle indeksi artışına ve hareketsizliğe bağlı kas güçsüzlükleri,
- Yetersiz egzersiz alışkanlığı,
- İnaktif yaşam biçimi
- Yetersiz kilo yönetimi uygun olmayan beslenme alışkanlıkları
- Yüksek kalori ve sağlıksız besin seçimi,
- Sağlıksız beslenme davranışları,
- Bazı metabolik hastalıklar,
- Gebelik,
- İlaç kullanımı gibi özel durumlar,
- Bilgi ve motivasyon eksikliği,
- Yaşam biçiminin getirdiği düzensizlikler,
Beklenen Sonuçlar:
- Birey ihtiyacı ile uyumlu beslenme planını sürdürür.
- Obez birey kilosunu kendisi için hedeflenen değerler arasında tutmayı başarır.
Obezite Hemşirelik Girişimleri
- Hastanın enerji harcama düzeyine uygun iyi dengelenmiş öğün programlaması yapar.
- Beslenme bozukluğu belirtileri izlenir.
- Tedavi ve bakım işlemlerini yemek zamanları dışında planlar.
- Kalori ve besin alımını izler.
- Diyetisyen konsültasyonunu ve sürekliliğini sağlar.
- Bireyin yemek yeme ortamını ve yemek yerken emosyonel durmunu izler.
- Yemek zamanlarında en iyi çevresel koşulları sağlar.
- Yaptığı egzersiz miktarını ve tipini değerlendirir.
- Genel sağlık durumunu değerlendirir ve egzersiz uygulaması için riskleri araştırır.
- Beslenme, enerji düzeyi ile uyumlu egzersiz programını planlar.
- Egzersiz programına uyumunu sağlayacak yöntemleri belirler.
- Özel bir diyete gereksinimi olup olmadığını analiz eder ve duruma uygun yiyecek ve içecekleri sağlar.
Hemşire Tarafından Obez Birey ve Aileye Verilen Eğitim
Obez bireyin eğitim ve danışmanlığında ilk adım bireyin durumunun tanılanmasıdır. Belirlenmiş gereksinimler doğrultusunda, bireyin isteği ile eğitim ve danışmanlık süreci başlatılır.
Bu adımlar şu şekilde sıralanabilir:
- Saygı ve güven üzerine temellenen bir ilişki kurmak.
- Danışmanlık ilişkisinin sınırlarını belirlemek.
- Değişmiş olan yeme davranışlarını tanımlamayı kolaylaştırmak.
- Beslenme planlamasında yaş, yaşam biçimi, eski beslenme deneyimleri, ekonomik durum gibi faktörleri belirlemek.
- İdeal vücut ağırlığını belirlemek.
- Durumuna uygun olarak birey ile birlikte beslenmeyle ilişkili diğer ölçümleri değerlendirmek (aldığı-çıkardığı ölcümleri, kan basıncı, kilo)
- Yeme alışkanlıklarını değiştirmek için motivasyonunu değerlendirmek.
- Yiyecek alımı, egzersiz, kilo alma ve kilo kaybetme arasındaki ilişkiyi araştırmak.
- Kiloyu etkileyebilen tıbbi durumları araştırmak.
- Kiloyu etkileyebilen alışkanlıkları, gelenekleri, kültürel faktörleri araştırmak.
- Pratik ve ilgileneceği yiyecek rehberleri hazırlamak (beslenme piramidi gibi)
- Enerji harcama düzeyine uygun, iyi dengelenmiş öğün planlarını günlük yaşamına uyarlaması için rehberlik etmek.
- Hedeflere ulaşmak hakkında duygularını ve endişelerini ifade etmede bireye yardım etmek.
- Bireyin gösterdiği çabaları övmek.
- Duruma uygun olarak sağlık bakım ekibinin diğer üyeleri ile konsültasyon sağlamak.
- Düzenli aralıklarla beslenme tedavisi hedeflerini ve sonuçlarını değerlendirmek.
- Yaşam biçimi değişiklikleri konusunda danışmanlık yapmak
- Tekrar kilo almayı engellemek ve hedeflenen kiloyu korumak için riskleri tanımlamak ve azaltmak (dışarda yemek, kutlamalar, iş toplantıları gibi)
- Sosyal destek: Aile, arkadaş ve yakın çevresinden sosyal desteği arttırmak.