Mutlak/total nötrofil sayısı (TNS), yaşa ve ırka göre normal düzeyin altında olduğunda, nötropeni gelişir. Kemik iliğindeki kök hücrelerinden köken alan nötrofiller, akut inflamasyonda ve bakteriyel enekşiyonlara karşı konak savunmasında rol oynarlar. Nötrofillerin etkin görev yapabilmeleri için kemik iliğinde yeterli sayıda yapılarak periferik dolaşıma yeterli sayıda geçmeleri, enfeksiyon bölgesinde hızla toplanmaları ve mikroorganizmaların nötrofil içine alınmaları gereklidir.
Bu özelliklerden en önemlisi, nötrofillerin yeterli sayıda olmasıdır. Ateşli nötropeni, TNS’nın 500/mm3’ün altında olması ve 1 kez aksiller yoldan 38.5 °C veya 4 saat arayla 2 veya daha fazla sayıda 38 °C’nin üstünde ateş saptanmasıdır. TNS 500 ile 1000/mm° arasında olan ve tedavi nedeniyle 24-48 saat içinde değerleri 500/mm3’ün altına düşmesi beklenen hastalar da bu gruba dahil edilirler. TNS 1000-1500/mm3 olanlar hafif, 500-1000/mm3 olanlar Orta ve 500/mm3’ün altında olanlar ağır nötropenik olarak değerlendirilirler.
Ateşli nötropeni, acil tedavi gerektiren bir durumdur. Hastaların fizik muayeneleri yapılır, kan, idrar ve şüpheli tüm odaklardan kültürler alınır, akciğer filmi çekilir, ulaşılabilir potansiyel enfeksiyon bölgelerinden aspirasyon veya biyopsi ile materyal alınır. Nötropeni, enfeksiyonlara yatkınlığı artırır. Hastalar genellikle endojen flora bakterileri (ağız, farenks, cilt, gastrointestinal) ile enfekte olurlar. Nötropenik hastalarda enfeksiyona ait bulgular baskılanmış olabilir; ancak ateş, oral ülserasyonlar ve gingivit sık gelişir.
Hastalarda enfeksiyon gelişmesini etkileyen faktörler; nötrofil düzeyinin hızlı düşüşü, nötropeninin derinliği (100/mm3’ün altında olması), nötropeninin süresi (10 günden daha uzun sürmesi), kemik iliğinin durumu, kanserin türü (Solid tümör, lenfoma, lösemi), hastalığın durumu (remisyon, nüks/progressif hastalık), tedavi şekli ve başka hastalıkların (nörolojik bozukluklar, solunum sistemi rahatsızlıkları gibi) varlığıdır.
Nötropenin şiddeti ve süresi enfeksiyon riskini belirgin olarak etkiler. Hasta acilen hastaneye yatırılarak intravenöz yoldan geniş spektrumlu antibiyotik tedavisine başlanır. Nötropenide hasta bakımı; enfeksiyon gelişme durumuna göre farklılık gösterir. Bu nedenle hastayı enfeksiyonlardan koruma, hasta ve yakınlarını bu konuda bilgilendirme önem taşımaktadır.
Nötropeni ve Hemşirelik Bakımı Planları
Hemşirelik Tanısı: Nötropeni ve Bilgi Eksikliği
Nedeni: Durumu ve tedavi plan hakkında bilgi eksikliğinin olması.
Beklenen sonuçlar: Hasta ve ailesi sağlığın korunması ve sürdürülmesi konusunda bilgi ve uygulamaları öğrendiğini ifade eder ve uygular.
Hemşirelik Girişimleri:
- Uygun eğitim yöntemleri/stratejileri belirlemek.
- Uygun eğitim materyalleri seçmek
- Öğrenmeye yardım eden bir eğitim ortamı sağlamak
- Hastaya bilişsel, psikomotor ve duyuşsal yeteneklerine/sınırlılıklarına göre bilgi vermek.
- Hastanın durumu stabil olduğunda bilgi vermek
- “Hasta ile ailesinin eğitimi ve taburcu planı” başlığı altında bir eğitim planı yer almaktadır.
- Hastanın belirlenen amaçlara ulaşma durumunu değerlendirmek ve geri-bildirimde bulunmak (olumlu davranışları desteklemek, yanlış anlaşılan bilgileri düzeltmek)
- Hastaya soru sorması ve endişelerini paylaşması için izi vermek
- Etkin olmadığında yeni eğitim yöntemleri/stratejileri belirlemek
- Gerektiğinde belirlenen öğrenme amaçlarına ulaşmak için hastayı başka uzmanlara yönlendirmek.
- Uygun şekilde aileyi önemli diğer kişileri eğitime katmak