Koah hemşirelik bakım planı

KOAH, kronik bronşit ve amfizeme bağlı, genellikle geri dönüşümsüz (irreversibl) hava akımı kısıtlaması ile karakterize bir hastalıktır.

Kronik bronşit: Akciğer tüberkülozu, bronşektazi, akciğer apsesi gibi bir başka hastalığa bağlı olmayan, birbirini izleyen en az iki yıl ve her yıl üç ay süre ile kronik öksürük ve balgam çıkarmadır.

Amfizem: Terminal bronşiyollerin distalindeki hava yollarının belirgin fibrozis olmaksızın, duvar harabiyeti ile birlikte anormal ve kalıcı genişlemesidir. Duvar harabiyeti ekspirasyon sırasında hava yollarında kollapsa neden olarak kronik hava akımı kısıtlamasına yol açmaktadır.

Dünya’da ve Türkiye’de KOAH

KOAH tüm dünya ülkelerinde önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre (1998) tüm dünyada 600 milyon KOAH’lı hasta bulunmaktadır ve her yıl 2.3 milyon kişi KOAH nedeniyle ölmektedir.

KOAH Türkiye’de hastaned gerçekleşen en yaygın ölüm nedenleri sıralamasında 11. sırada yer almaktadır KOAH etiyolojisinde birçok faktör rol oynamaktadır.

Sigara kullanımı, mesleki karşılaşmalar ve kalıtsal alfa-1 antitripsin eksikliği KOAH gelişiminde rolü iyi bilinen risk faktörleridir.

Hava kirliliği, diyetle ilgili faktörler (tuzlu diyet, diyette antioksidan vitaminlerin yetersizliği, diyette doymamış yağ asitlerinin yetersizliği), enfeksiyonlar, aile öyküsü, hava yolu aşırı cevaplılığı, atopi, düşük doğum ağırlığı gibi faktörler de olası risk faktörleri olarak kabul edilmektedir.

KOAH belirtileri

KOAH’nın en belirgin semptomları öksürük, balgam çıkarma ve nefes darlığıdır. Tedavide bronkodiladatör ilaçlar, kortikosteroid tedavisi, mukolitik ve antioksidan tedavisi, O1 tedavisi mekanik ventilasyon, sigaranın bıraktırılması, plumoner rehabilitasyon uygulanır.

KOAH hemşirelik tanıları

1- Aile içi süreçlerin devamlılığında bozulma

Aile içi süreçlerin devamlılığında bozulma nedeni

Ailenin bir üyesinde KOAH olması

Aile içi süreçlerin devamlılığında bozulma beklenen sonuç

Aile üyeleri bakımına katılır, gereksinimi olan dış kaynakları araştırır, duygularını rahatça ifade eder.

Aile içi süreçlerin devamlılığında bozulma hemşirelik girişimleri

• Ailenin iletişim alışkanlıklarını değerlendirmek, etkin olmayan iletişim söz konusu ise müdahale etmek.
• Tedavi ünitesindeki tüm birey ve hastayı kapsayacak şekilde bakım planı hazırlamak.
• Uygun sosyal destek sistemlerinden yararlanmaya teşvik etmek.
• KOAH ilerideki seyri hakkında aile ve hastaya bilgi vermek.

2- Aktivite intoleransı

Aktivite intoleransı nedeni

Yetersiz oksijelenme ve dispne

Aktivite intoleransı beklenen sonuç

Gerekli aktivite düzeyini sürdürecek enerji koruma teknikleri kullanılarak aktivitelerini sürdürür.

Aktivite intoleransı hemşirelik girişimleri

• Hastaya sigara içme, aşırı sıcak, fazla kilo ve stres gibi durumlardan kaçınması gerektiğini söylemek.
• Günlük aktivitelerini yeterli dinlenme aralıkları ile planlaması, az enerji gerektiren işlevlerle çok enerji gerektiren işlevleri uygun şekilde planlaması konusunda hastayı eğitmek.
• Hastanın günlük yaşam aktiviteleri ve egzersizleri için giderek artan aktivite planı düzenlemek.
• Solunum tedavisi veya ilaç tedavisinden sonra aktif egzersiz programları hazırlamak.
• Gerektiğinde oksijen tedavisine devam etmek.
• Solunum hızında önemli değişme, aktiviteden sonra üç dakika içinde düzelmeyen nabız hızı değişiklikleri, mental durum değişikliklerini izlemek.

3- Anksiyete

Anksiyete nedeni

Akut solunum güçlüğü ve boğulma korkusu ile ilgili.

Anksiyete beklenen sonuç

Hasta etkin baş etme mekanizmalarını kullanarak, psikolojik olarak rahatladığını ifade eder.

Anksiyete hemşirelik girişimleri

• Sessiz, sakin bir ortam sağlamak.
• Ataklarda hastanın yanında kalmak.
• Hastayı rahatlama ve relaksiyon teknikleri konusunda bilgilendirme.
• Gerektiğinde hekim istemi doğrultusunda sedatif ve trankilizanlar vermek.

4- Beden gereksiniminden az beslenme

Beden gereksiniminden az beslenme nedeni

İştahsızlık, enerji düzeyinde azalma ve dispne

Beden gereksiniminden az beslenme beklenen sonuç

Hasta vücut yapısı ve cinsiyetine uygun vücut ağırlığını normal sınırlar içinde sürdürür, hemoglobin düzeyleri normal sınırlardadır.

Beden gereksiniminden az beslenme hemşirelik girişimleri

• Yemek öncesi ve gerektiğinde ağız bakımı yapması için hastaya yardımcı olmak.
• Küçük ve sık öğünlerle (ör. 6 öğün/gün) yüksek protei ve kalorili gıdalarla beslenmesini önermek.
• Gerekiyorsa diyet uzmanı ile işbirliği yaparak yüksek kalorili ek sıvı gıdalar almasını önermek.
• Hipoksemisi olan hastaya yemek sırasında nazal kanül ile oksijen kullanması önermek.
• Hastanın vücut ağırlığını, hemoglobin ve albümin düzeylerini izlemek.

5- Hava yolunu temizlemede etkisizlik

Hava yolunu temizlemede etkisizlik nedeni

Aşırı sekresyon ve etkin olmayan öksürük

Hava yolunu temizlemede etkisizlik beklenen sonuç

Etkin öksürme teknikleri ile hava yolu temizliğini ve hava yolu açıklığının sürdürür.

Hava yolunu temizlemede etkisizlik hemşirelik girişimleri

• Başka sakıncası yoksa günde 8-10 bardak su içerek bulunduğu ortamdaki havanın nemini arttırmasını söylemek/sağlanmak.
• Gerekiyorsa göğüs fizyoterapisi uygulamak, hasta ve yakınlarını bu teknikler konusunda eğitmek.
• Etkin öksürme teknikleri öğretilir.
• Öksürme öncesi ve sonrası sesleri dinleyip değerlendirmek. (Öksürme egzersizleri)

6- Gaz değişiminde bozulma

Gaz değişiminde bozulma nedeni

Etkin olmayan solunum ve mukus tıkaçlar.

Gaz değişiminde bozulma beklenen sonuç

Hasta yeterli gaz değişimini sürdürür. kan gazı değerleri normal sınırlardadır.

Gaz değişiminde bozulma hemşirelik girişimleri

• Solunum hızı ve düzenini, arteriyel kan gazı değerlerini, hipoksi ve hiperkapni bulgularını düzenli izlenmek.
• Önerilmiş ise bronkodiladatörleri vermek yan etkilerini izlemek.
• Hasta yüksek fawler pozisyonuna getirilir.

7- Cinsel işlev bozukluğu

Cinsel işlev bozukluğu nedeni

Dispne, enerji azalması ve ilişkilerde değişikliğe bağlı. (Solunum tipleri nelerdir?)

Cinsel işlev bozukluğu beklenen sonuç

Hasta cinsel yaşamdan doyum aldığını ifade eder.

Cinsel işlev bozukluğu hemşirelik girişimleri

• Hastaya kaygılarını tartışmak için uygun ortam sağlamak.
• Cinsel aktiviteyi kolaylaştırıcı önerilerde bulunmak. (Cinsel yaşamda isteksizlik hemşirelik bakımı)
• Uygun ise, konu ile ilgili uzman desteği önermek.

8- Uyku düzeninde bozulma

Uyku düzeninde bozulma nedeni

Dispne ve dış uyarılara bağlı

Uyku düzeninde bozulma beklenen sonuç

Hasta yeterli uyuduğunu ve dinlendiğini ifade eder.

Uyku düzeninde bozulma hemşirelik girişimleri

• Bakım aktivitelerini hastanımın uykusunu böleyecek şekilde planlama.
• Uykuya yardımcı olacak uygulamalar konusunda hastayı eğitmek.
• İmkan dahilinde hasta için karanlık, sessiz ve rahat bir ortam oluşturmak.
• Hastayı akşam uykuyu kaçıracak aktivitelerden uzak tutmak.
• Relaksasyon tekniklerini öğretmek.
• Yatmadan önce yüksek proteinli hafif yiyecekler yemesini tavsiye etmek.

Koah hasta aile eğitimi ve taburculuk planı

• İlaçların düzenli kullanımı, yan etkileri ve bunlara ilişkin yapılması gerekenler anlatılmalıdır.
• Yeterli sıvı alımının öneminden bahsedilmelidir.
• Sigaranın bırakılması, sigara içilen ortamlardan uzak durmanın gerekliliği açıklanır.
• Hava kirliliği bulunan ortamlardan uzak durma, hava kirliliğinin yoğun olduğu saatle Influenza ve pnömokok aşısı olmanın amacı açıklanır.
• Büzük dudak solunumu hakkında bilgi verilir.
• Solunum güçlüğü, hışıltılı solunum, ateş, kas ağrısı, göğüs ağrısı, balgam viskozitesinde artma ve alevlenme bulgularının ortaya çıkması durumunda bağlı bulunduğu sağlık kuruluşu veya hekimine başvurması gibi konularda hasta ve yakınları bilgilendirilir.
• Eğitimde hasta ve yakınlarının öğrenme gereksinimlerini tam olarak karşılayabilmek için, uygun bir eğitim ortamı ve hasta ve yakınlarının öğrenmek istediklerini rahatça sorabilecekleri bir iletişim ortam sağlanmalıdır.

>> Hemşirelik tanıları ve bakım planları

Bu içerik “Hemşirelik Akademisi” tarafından hazırlanmıştır.