Karotid Endarterektomi, intima tabakasından aterom plağının çıkarılmasıdır. Serebrovasküler(beyin) hastalık nedenlerinden biri karotid arterde oluşan aterom plaklarıdır. Bu plaklar kan akımını engeller. Plağın çıkarıldığı bölgeye venöz bir greft ya da dakron protez destek konulabilir. Geçici iskemik atak geçiren ya da atersklerozlu hastaların tümünde cerrahi girişim gerekmeyebilir. Çok yaşlı ve yaygın vasküler hastalığı olan, ciddi böbrek ve kalp sorunu olan hastalar cerrahi girişim açısından riskli grubu oluşturmaktadır.
Operasyon öncesi hazırlıkta özel deri hazırlığı yapılması gerekebilir. Cerrahi insizyon sternokloido mastoid kasını anterior sınırından yapılmaktadır. Damar klemplenerek plak çıkarılır. Cerrahi girşim sırasında serebral, ameliyat sonrası ise kan basıncının sık izlenmedir. Çünkü operasyon bölgesinde gerginlik ve ciddi hemoraji oluşa bilir.
Hipotansiyon ise operasyon bölgesinde trombüs olşumunu kolaylaştırır. Operasyon bölgesi kanama ve ödem açısından risk altındadır. Solunum sorunları çıkabilir. Ödem nedeniyle şişme ve pıhtı oluşumu trakeaya baskı yapabilir. Hasta 24 saat süreyle hasta yatak istirahatinde tutulur. Bu süre sonunda yaşam belirtiler normalse mobilize edilir.
Karotid Endarterektomi ve Hemşirelik Bakım Planları
Hemşirelik Tanısı: Doku perfüzyonunda bozulma
Nedeni:
- Hipertansiyon ya da hipotansiyon
- Karotid arterdeki baroreseptörlerin uyarılması sonucu kan basıncındaki değişiklikler
Beklenen Sonuç:
Miyokardiyak doku perfüzyonunun sağlandığını gösteren belirtiler: Kalp hızı 60-100/dak ve Sistolik kan basıncı > 90 mm-Hg
Hemşirelik Girişimleri:
- Kan basıncı saatlik olarak izlenir ve kaydedilir.
- Kan basıncındaki ani değişiklikler rapor edilir.
- Hekim istemindeki ilaçlar uygulanır.
- Hasta ilk kez ayağa kaldırılırken kan basıncı izlenir.
Hemşirelik Tanısı: Doku perfüzyonunda bozulma (serebral)
Nedeni: Karotid arter tıkanıklığı, postoperatif kanama
Beklenen Sonuç:
- Serebral doku perfüzyonunun sağlandığını gösteren belirtiler.
- Bilinç seviyesi değişmemiştir.
- Nörolojik defisit yok.
Hemşirelik Girişimleri:
- Hastayı sırt üstü düz ve baş 30 derece yüksekte yatırmak
- Amekiyat sonrası ilk 1-2 saat nörolojik durumdaki değişiklikleri izlemek
- Ameliyat sonrası başın iki yanından desteklemek, hiperekstansiyon, fleksiyon ve rotasyondan kaçınmak
- Ameliyat bölgesinde basınç ve gerilimi önlemek
- Hastanın pozisyonunu değiştirerek başı desteklemek
- Bilinçteki değişiklikleri izlemek
- Ameliyat bölgesinde kanama ve hematom oluşumunu gözlemlemek
Hemşirelik Tanısı: Solunum örüntüsünde değişim
Nedenleri: Ameliyat bölgesinde hematom ve kanama
Beklenen Sonuç:
- Solunum fonksiyonunun yeterliliğini gösteren belirtiler:
- Solunum hızı yaklaşık 14-18/dakika
- Normal Solunum ritmi ve Solumun Sesleri
- Solunum yollarında sekresyon birikimi yok
- Arteryal kan gazı değerleri normal (PaCO2 yaklaşık 30 mm-Hg, PaO2 Oksijen satürasyonu > % 95
Hemşirelik Girişimleri:
- Aşağıdaki değerler takip edilir:
- Solunum yollarının açık olup olmadığı
- Solunumun derinliği, ritmi ve hızı Göğüs kafesi ve diyafragmanın genişleme yeteneği
- Solunuma katılan kaslar
- Solunum sesleri
- Arteryal kan gazı sonuçları
- Oksijen saturasyonu
- Solumun fonksiyonunu devam ettiren önlemleri almak:
- Baş ve boyunun hiperfleksiyon ve hiperekstansiyon posizyonunda olmamasını sağlamak
- Solunum yollarındaki sekresyonları temizlenmek
- Göğüs fizyoterapisi uygulamak
- Derin solunum ve öksürme egzersizlerini sürdürmek
- Yeterli hidrasyonu sağlanmak
- Ameliyat bölgesindeki drenajın içeriğini ve açıklığını gözlemek
- Ameliyat bölgesine hekim istemine göre soğuk uygulama
- Ameliya bölgesindeki hematom ve ödemin izlenmesi
Hemşirelik Tanısı: Potansiyel komplikasyonlar
Nedenleri: Ameliyat sırasında kranial sinirlerde yaralanma
Beklenen Sonuç: Kranial sinirlerle ilgili hasar belirtisi yoktur (örneğin fasial asimetri, disfaji, fasial duyu kaybı, dilde kaybı, boğuk ses gibi)
HASTA AİLE EĞİTİMİ VE TABURCU PLANI
Hemşire, hasta-aile eğitimini fazla bilgiden kaçınarak, mümkün olduğunca çok duyuya hitap eder. Sözel bilginin ilerde unutacağı düşünülerek yazılı bilgiler verilmeli ve bu eğitimler hasta kontrole geldiğinde sürdürülmelidir.
Eğitimin içeriği:
- İlaçların isimleri, dozlerı, etki ve yan etkileri
- Kranial sinir hasarı belirtilerini izleme
- Evde yara iyileşmesini izleme ve yara bakımı
- Konstipasyon olmaktan kaçınmak için lifli gıdaların alımına önem verme,
- Aterosklerozdan kaçınmak için beslenme konusundan diyetisyenden bilgi alma