Doku Takip İşlemi Tespit (Fiksasyon)
- Histopatolojik bir incelemenin yapılabilmesi için dokunun canlılık özelliklerini koruması gerekmektedir.
- Patolojide rutin amaçlar için en yaygın olarak kullanılan tespit sıvısı formalindir. Bu, seyreltik bir formaldehit (%10) solüsyonudur.
- Sitolojik örneklerin havada kurutulmaları veya ısıtılmaları da tespit yöntemleri arasındadır. Bu tür tespit yöntemleri daha çok hematolojik ve mikrobiyolojik boyalar kullanılacaksa başvurulur.
Fiksatifler kimyasal ve fonksiyonel özelliklerine göre 2 gruba ayrılır
1- Koagulatif fiksatifler; ethanol, methanol, aseton
2- Çapraz bağlanan fiksatifler; gluteral aldehit; formaldehit
Fiksatif Tipleri
Beş tane major grup fiksatif vardır.
1-Aldehitler
- Formaldehit ve gluteraldehit bu gruptadır.
- Formaldehit
- Doku proteinlerinde bulunan cross-linkig ile etki eder.
- Doku ve hücredeki proteinleri çöktürmez.
- İmmunoperoksidaz teknikler (İHK) için çok uygundur.
- Alkol ve eterde iyi çözünür.
- Oldukça aktif bir maddedir.
- Kolayca polimerleşir.
- Formalin olarak da adlandırılmakta.
- Dokudaki yağlara herhangi bir etkisi yoktur (yıkma ve koruma manasında).
- Kompleks lipitler için iyi bir solusyondur.
- Formalin kanamalı bir dokudaki hemoglobin ile birleşme özelliğindedir, bu yüzden etkisini yitirebilir. Bu gibi durumlarda formalin sürekli değiştirilmelidir.
2- Civalılar:
- B5 ve Zenker bilinen iyi solusyonlarıdır.
- Böbrek, kemik iliği, lenf nodu ve testis biyopsileri için mükemmeldir.
3- Alkoller:
- Etil alkol ve metil alkol bu gruptadır.
- Proteinleri denatüre ederler.
- Yavaş fiske ederler ve fiske ettikleri dokuyu sertleştirirler.
- İyi nükleer detay verdikleri için tercih edilmektedir.
- Nükleik asitleri çöktürme özelliğine sahiptirler.
- Yağlı dokuların fiksasyonunda tercih edilebilir.
4-Oksidan Ajanlar:
Vücut dışından alınanlar: Hava tozları, ozon, radyasyon, kimyasal maddeler vb.
Vücudumuzda oluşanlar: Süperoksit radikalleri , hidrojen peroksit, hipoklorik asit vb.
5-Pikrik Asit: En önemlisi Bouin solüsyonudur.
Fiksasyonu Etkileyen Faktörler;
- Tampon,
- Penetrasyon,
- Hacim,
- Isı,
- Konsantrasyon,
- Zaman Aralığı.
-Takibe alınan bütün örnekler numaralandırılır.
Tespitten sonraki aşamaların hemen hepsi otomatik makinelerde yapılabilir.
Yıkama: Dokuları, tespit edilen maddeden arındırmak için 24 saat akan suda bırakılır.
Dehidratasyon: Çoğunluğu sudan oluşan tespit sıvısının ve dokunun kendisinin başlangıçta içerdikleri suyun uzaklaştırılmasıdır. Dokunun daha fazla sertleşmesini sağlar.
Saydamlaştırma: Hücre içerisindeki alkol parafinle yer değiştiremeyeceği için alkolün ksilol ile yer değiştirilmesi sağlanır. Alkol, dokunun kırılganlığını artıran bir maddedir.
Parafinizasyon: Dokuda başlangıçta su içeren, sonra sırasıyla alkolle ve ksilolle infiltre olan aralıklara ısıtılarak sıvılaştırılmış parafinin girmesi sağlanır. Kullanılan parafin oda sıcaklığında katılaşır.
Bloklama: Dokular parafin bloklar halinde gömülür .
Kesit alma:
Boyama işlemi :
- Standart olarak tercih edilen boya hematoksilen (mavi) ve eosindir (kırmızı). Kısaca “HE” ya da”H&E” denilir.
- Papanicolaou boyası: Genellikle jinekolojik smear boyamak ve sitolojik materyallerin alkol tespitli olanlarında boyama işlemi için kullanılır.
Takip işlemleri, oda sıcaklığı ile 60 C arasındaki sıcaklıklarda yapılır.
‘Frozen section’ ve intraoperatif konsültasyon
- Rutin histopatolojik işlemlerin sağlıklı olarak yapılabilmesi için en az 10-15 saatlik bir süreye (mikrodalgalı yöntemler dışında) ihtiyaç vardır .
- Ameliyat sırasında hastada ameliyatın gidişini değiştirebilecek bir durumla karşılaşıldığında, dakikalar içinde verilecek bir tanıya gereksinme duyulabilir .
- Hastanın anestezi alma süresini uzatmamaya ve yeniden ameliyata alınmasına engel olmaya yönelik bir uygulama olarak “frozen section”a (dondurarak kesme) büyük hastanelerde sıkça başvurulur. Bu yöntem, dokuların istenilen incelikte kesilebilmeleri için dondurulmaları temeline dayanır.
DOKU TAKİP AŞAMALARI
- 1-%80 ALKOL 1,5 SAAT
- 2-%85 ALKOL 1,5 SAAT
- 3-%90 ALKOL 1 SAAT
- 4-%95 ALKOL 1 SAAT
- 5-% 95 ALKOL 1 SAAT
- 6-% 96 ALKOL 1 SAAT
- 7-% 96 ALKOL 1 SAAT
- 8-KSİLEN 30 DAKİKA
- 9-KSİLEN 1 SAAT
- 10- KSİLEN 1 SAAT
- 11- PARAFİN 1 SAAT
- 12- PARAFİN 2 SAAT