Boşaltım fizyolojisi hemşirelik ders notları

 

Boşaltım Fizyolojisi Hemşirelik ders notlarına, böbreklerin işlevi ile başlayacağız.

Böbreklerin İşlevi:

Böbrekler, kalpten çıkan kan dolaşımının her dakikada yaklaşık 1/5’ini alır. Bu açıdan, kanlanması en fazla organlardan birisidir. Böbreğin temel anatomisi ve kan dolaşımı yapısına bakıldığında, işlevine dair bir çok ipucu elde etmek mümkündür.

  • İdrar oluşumunun merkezi
  • Homeostatik düzenleme:
    • HDS hacmi, ozmolarite, iyon ve pH dengesi
  • Atık salgılama (ekskresyon):
    • Metabolik atıklar ve yabancı moleküller
  • Düzenleyici hormon ve enzimler
    • Eritropoietin

Glomerül Süzme Hızı (GFR)

  • Kılcallarda;
    • Hidrostatik basınç
    • Kolloid osm.b.
  • Kapsül basıncı
    • Ters basınç
  • Net filtrasyon
  • GFR ≈ 180L/gün (yaklaşık 1% kadarı atılır)


GFR’nin Düzenlenmesi

  1. Otoregülasyon (iç düzenleme)
    • Miyojenik gerilme (80-180 mmHg arası düzenleme)
    • Tübül-glomerül arası geri bildirim
      • Macula densa (parakrinler)
      • Juksta-glomerüler (JG) hücreler (renin)
  2. OSS-Sempatik sistem
    • Arteriol daralması (aşırı kanamalarda vb.)
  3. Hormonlar/parakrinler
    • Angiotensin II  daraltıcı
    • Prostaglandinler  genişletici

Geri Emilim: Sekonder Aktif Taşınma

  • Na+ bağımlı sekonder aktif taşınma
  • “Simport”
    • Glukoz
    • İyonlar
    • Amino asitler
  • Proksimal tübül esas bölge

Geri Emilim: Reseptörlerce Sınırlandırma

  • Taşıma maksimumu
    • Doygunluk (reseptör sayısı)
    • Yarışma
    • Özgüllük
  • “Böbrek eşiği”
  • Örnek: glukozuri

Peritübüler kapiller basıncı ve emilim

Tübülleri saran kılcallarda:

  • Kapiller hidrostatik basıncı = 10 mmHg
  • Kolloid osm. Basınç = 30 mmHg
  • Net geri emici kuvvet = 20 mmHg

Klirens: Kandan Temizleme Ölçüsü

Böbrek işlevi hakkında bilgi verir.

Klirens = [atılan miktar (mg/dk)] / [Plazma derişimi (mg/ml)]

  • Klirens = GFR → Geri emilim ve salgılama yok.
  • Klirens > GFR → Salgılama! (örn: PAH, Penisilin)
  • Klirens < GFR → Geri emilim! (örn: Glikoz)

Atılma (ekskresyon):
Geri Emilmeyen Tüm Süzüntü Bileşenleri

  • Fazla iyonlar, H2O, moleküller, toksinler, “yabancı moleküller”
  • “Azotlu atıklar”:  NH4 ve fazla üre

Su Dengesi

  • Yeme ve içme
  • Böbreklerde su geri emilimi
  • Kazanılan = atılan

Nefron Olayları

  • Proksimal tübül
    • Glukoz ve Na+
  • Henle kulbu
    • H2O, Na+, K+ ve Cl
  • Distal tübül
    • Na+ ve H2O
  • Toplama kanalları
    • H2O, Nave üre
    • Hormonlarla düzenleme


Henle Kulbunda Su Emilimi

  • Ters akımlı toplayıcı sistem (counter-current multiplier)
  • Medulla ozmotik basıncı
  • H2O → HDS → vaza rekta

Sodyum Dengesi

  • [Na+] plazma ve HDS ozmolaritesinde önemli!
  • [Na+] kan basıncı ve HDS hacminde önemli!
  • Aldosteron: Adrenal korteks hormonu
    • Nageri alınmasını (ve K+ salgısını) uyarır
    • Kanal sentezini artırır…

ANP: Na
+ ve Su Atılması


ANP (Atrial Natriüretik Peptit)

  • Kalp kası hücrelerinden salgılanır
  • Hedef dokular:
    • Hipotalamus
    • Böbrek
    • Adrenal korteks ve medulla

Potasyum Dengesi: Uyarılabilir Dokular İçin Önemli

  • Hipokalemi – HDS’de düşük [K+],  
  • Hiperkalemi – Yüksek [K+]
    • Henle kulbunda geri emilim
    • Toplama kanalında salgılama…

Asit-Baz Dengesi: Genel Bakış

  • Asidoz: plazma pH’sı ↓
    • Protein hasarı
    • MSS depresyonu
  • Alkaloz: plazma pH’sı ↑
    • Aşırı uyarılabilirlik (MSS ve kalp dokusu)
    • Solunum depresyonu
  • Tampon Mekanizmaları
    • Bikarbonat: Plazma
    • Fosfat: Doku sıvısı
    • Proteinler: Hücre içi

Böbrekte Hidrojen Dengesi: Proksimal Tübül

  • Hve NH4+ lümene salgılanır ve atılır
  • HCO3–  geri emilir


  • Tip A ara hücreler H+ atılması, HCO3– emilimi
  • Tip B ara hücreler H+ emilimi; HCO3–  atılması

BİLGİLENDİRME: Yorum ve sorularınız sistem yöneticisi tarafından onayladıktan sonra yayınlanacaktır.

Daha yeni Daha eski

نموذج الاتصال