Fizyolojide Temel Kavramlar hemşirelik ders notlarına canlılık ile başlıyoruz.
Canlılık nedir?
Bu sorunun cevabını henüz net olarak bilmiyoruz. Bildiğimiz şey, canlılığın, maddenin kendi kendini yüksek düzeyde organize edebilme yeteneği olduğudur. Fakat canlılık ve canlılar hakkındaki birçok bilgimize rağmen halen yapay bir canlı üretemiyoruz; bu da canlılığın aslında en temelde ne olduğunu tam olarak bilmememizden kaynaklanıyor.
Dünyadaki canlılığın kaynağı güneş enerjisidir. Güneşten ışınlar halinde gelen bu enerji yeşil bitkiler tarafından tutularak “kolorofil” denen bir molekül sayesinde şeker ve oksijene dönüştürülür. Oluşturulan şeker, protein ve benzeri maddeler besin zinciri yoluyla tüm canlıları beslerken, oksijen de yeryüzündeki yaşamın devamını sağlar. Canlılar oksijeni metabolik yakma reaksiyonlarında kullanarak yüksek enerjili molekülleri parçalayıp bunlarda depolanmış bulunan enerjiyi kullanırlar.
Canlılığın bir başka önemli özelliği, canlı sistemlerin toplam entropilerini (düzensizliklerini) çevreye ve diğer cansız maddelere göre düşük tutabilme becerisidir. Bunu, enerji alışverişi açısından açık bir sistem olarak davranarak, sürekli dış ortamla enerji alış-verişinde bulunamk yoluyla gerçekleştirirler.
Fizyoloji, kısaca, “yaşamın mantığını anlamaya çalışmak” olarak tanımlanabilir.
Fizyoloji, yaşamı mümkün kılan olayları ve yaşamda rol alan canlı birimleri inceleyerek, canlılığın nasıl meydana geldiğini ve sürdürülebildiğini anlamaya çalışan bilim alanıdır. Hastalıklı olmayan tüm canlı süreçler fizyolojinin alanına girerken, bunlardaki bozukluklar da patoloji gibi alanların konusudurlar.
Canlılar hiyerarşik bir organizasyona sahiptirler. Maddenin en küçük parçası olan atomlar bir araya gelerek molekülleri; moleküller birleşerek makromolekülleri, onlar birleşerek hücreyi oluştururlar. Hücre, canlılığın en küçük birimidir ve daha alt kademelerde tek başına canlılıktan bahsetmek söz konusu değildir.
Daha sonra hücreler bir araya gelerek belli bir işlev yapmak üzere özelleşmiş dokuları; dokular bir araya gelerek organları, organlar bir araya gelerek organ sistemlerini ve organ sistemleri de birleşerek canlı bedeni, veya organizmayı meydana getirirler. Aynı tür organizmaların oluşturduğu topluluklar ise popülasyonlardır. Popülasyonların birlikteliği ekosistem ve nihayet tüm canlıları birleştiren dünya yüzeyine de yaşamküre (biyosfer) adı verilir. Bu alanları inceleyen bilimler arasında en geniş kapsamlı
olanı fizyoloji bilimidir.
Hiyerarşik organizasyona bir örnek: Atomlar, moleküller, düz kas hücresi, düz kas dokusu, bir organ olarak damarların duvarında bulunan düz kaslar, kasn damarları ve dolaşım sistemi…