Raynaud hastalığı, genellikle parmaklarda çeşitli etkilere bağlı olarak arterlerin vazokonstrüksiyonu ile oluşan soğukluk, siyanoz ve ağrı ile karakterize tablodur. 20-40 yaşları arasındaki kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha fazla rastlanır.
Raynaud sendromu, genellikle el parmaklarında görülmesine rağmen ayak parmakları, burun, kulaklar ve dil gibi organların distal arterlerinde de görülebilir.
>> Hemşirelik tanıları ve bakım planlarıRaynaud fenomeni etyoloji
Tıkayıcı arter rahatsızlıkları, sigara, stres, hipertansiyon, aşırı soğuk havaya maruz kalma, bazı ilaçlar, nörolojik ve hematolojik sebepler nedeniyle görülebilir.
Raynaud fenomeni belirti ve bulguları
- Damarlardaki spazm daha çok soğuğa maruz kalmayla (soguk su ile el yıkama ya da soğuk hava) ya da sinirlenme ile ortaya çıkar. Hastalık atağı birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir.
- Arteriol vazospazma bağlı olarak deri soluk ve sararmış görünür. Vazospazm sırasında venöz kanın göllenmesi nedeniyle cilt sonradan mavimsi (siyanotik) bir görünüm alır.
- Vazospazmın kaybolmasıyla arteriollere kan dolar ve deri hiperemik (kırmızı) görünüm alır. Raynaud fenomeninin tipik özelliği beyaz, mavi ve kırmızı renk değişimi olmasıdır.
- Renk değişikliği ile birlikte karıncalanma, uyuşukluk ve yanma biçiminde ağrı görülür. Tutulum çift taraflı (her iki elde) ve simetriktir.
Raynaud fenomeni komplikasyonlar
- Gangren
- Ülserasyon
- Enfeksiyonlar
Raynaud fenomeni tanı yöntemleri
- Fiziksel muayene
- Anamnez
- Laboratuvar analizleri, (hemogram, sedimentasyon, biyokimya, tam idrar tetkikleri)
- Soğuk analizi (en çok uygulanan test)
- Parmak pletismografisi (Bu yöntemle arteriyel dolaşım ve dijital arterler değerlendirilir.)
- Renkli doppler USG ile tanı konulabilir.
Raynaud hastalığı ve hemşirelik bakımı
Raynaud hastalığının kontrolünde öncelikle soğuk ve sigara içme gibi vazokonstrüksiyona yol açan uyaranlardan kaçınılması gerekir. Belirtilerin giderilmesinde kalsiyum kanal blokerleri kullanılabilir. Gangren, ülserasyon olan hastalarda gerekirse cerrahi tedavi uygulanır.
Raynaud fenomeni hemşirelik bakımında dikkat edilecek hususlar;
- Hemşire, hastaya stresli ortamlardan korunması konusunda bilgi verir.
- Hastanın stres yönetimi eğitimi alması konusunda yönlendirme yapılabilir. (Stres hemşirelik bakımı)
- Kış aylarında olabildiğince hastanın dışarı çıkmaması ya da çıkacaksa ceket, şapka eldiven, atkı vb. ile sıkı giyinmesi, kapı kolu ve direksiyon vb. soğuk yüzeylere temas etmemesi önerilir.
- Yaz aylarında klimalı ortamlar için yanında bir hırka bulundurması söylenir.
- Kesinlikle sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımının bırakılması konusunda eğitim yapılır.
- Hastalarda hissizlik geliştiğinden sıcak, soğuk temasının doku harabiyetine neden olabileceği konusunda hastalar uyarılmalıdır.
- Kalsiyum kanal blokerleri kullanan hastalarda postural hipotansiyon gelişebileceği için hasta bu konuda uyarılmalıdır.
Bu içerik “Hemşirelik Akademisi” tarafından hazırlanmıştır.