Solunum sistemi üst solunum yolları;
- Ağız
- Burun (nasus)
- Farinks
- Larinksten
Alt solunum yolları;
- Trachea
- Bronşlar
- Bronşiollerden oluşan bir sistemdir.
Solunum sisteminde en önemli etkin görevi alan organımız akciğerlerdir. Bu sistemde herhangi bir anormal fonksiyon varlığı sistemin döngüsünü olumsuz etkilemekle birlikte vücut organlarında doku perfüzyonunda bozulma görülebileceği gibi organlarda fonksiyon ve işlev bozukluklarına da zemin hazırlayacaktır.
Solunum sistemi hastalıkları
- Üst solunum yolu hastalıkları
- Bronş hastalıkları
- Plevra hastalıkları
- Akciğer hastalıkları
- Solunum yetmezlikleri şeklinde 5 gruba ayırmak mümkündür.
Üst solunum sistemi hastalıkları
- Enflüenza (halk tabiriyle grip)
- Nezle
- Sinüzit
- Faranjit
- Tonsilit
- Larenjit gibi hastalıklarla sıklıkla karşılaşmaktayız.
Bu hastalıkları sırasıyla ele aldığımızda Enflüenza, öksürük , ateş, boğaz enfeksiyonu ve eklem ağrısı semptomlarıyla seyreden bir hastalıktır. Bu hastalıkların tedavisinde;
- Hastaların yeterli sıvı alması sağlanır.
- Hastalara antihistaminik ilaç tedavisi.
- C vitamininden zengin besin tüketmeleri sağlanır.
- Hastaların istirahatlerine önem verilir.
Nezle: (Soğuk algınlığı) boğaz ağrısı, burun akıntısı, öksürük, yüz ve alın bölgesinde dolgunluk hissi hafif ya da yüksek ateş görülme gibi semptomlarıyla seyreden bir hastalıktır. Nezlenin tedavisi yoktur. Hastanın yeterli istirahatinin sağlanması ve bol sıvı almasının sağlanması gerekmektedir. Halk arasında nezle ile grip birbiriyle karıştırılabilmektedir.
Nezle gripten farklı semptomlarının bulunmasıyla birlikte nezle genelde 7-10 günde geçer. Mukozadaki oluşacak olan ödem için hastalara vazokonstrüktör ilaçlar uygulanabilmektedir.
Sinüzit: Nazal sinüslerin mukoz membranlarında meydana gelen inflamasyon sonucu oluşur. Enfeksiyon varlığından dolayı nazal sekresyon atılımı sağlanamadığından bakteri üremesine uygun bir ortam hazırlanmış olunur. Tanı belirlenmesinde belirti bulgular esas alınır, enfekte drenaj kültürü alınır ve antibiyogram yapılır.
Hastalığın tedavisinde ve bakımında ise drenajı sağlamak için nazal spreyler veya burun damlaları kullanılabilmekte ayrıca hastanın ağrı durumuna göre analjezik tedavisi uygulanabilmekte ve sekresyonlar için antibiyotik tedavisi uygulanabilmektedir. Bunun yanında hastaya enfeksiyon yayılmasını önlemek için el hijyeni ve el yıkamanın önemi vurgulanmalıdır.
Farenjit: Farenkslerin inflamasyonuyla oluşan bir hastalıktır. Geniz akıntısı, bademcik şişmesi, baş ağrısı, ateş, eklemlerde ve kaslarda ağrı, ses kısılması, kulak ağrısı, öksürük semptomlarıyla karakterize bir hastalıktır. Farenjit genellikle viral kaynaklı olduğundan antibiyotik tedavisine cevap vermez. Farenjit tedavisinde ağrı kesici, ateş düşürücü ilaçlar, alerjisi olan veya olası ihtimali olan hastalarda antihistaminik tedavisi uygulanır.
Tedavi süresince ballı-limonlu çay gibi sıcak sıvı tüketimi yapılabilir. Farenjit tedavisinde hastaların istirahatlerine önem verilmeli, bulundukları ortamın havalandırılmasının yeterli yapılması, hastaların üşümelerinin önlenmesi ve hastaların boğazlarını temizlemekten mümkün olduğunca kaçınmalarının sağlanması hususlarında dikkat edilmesi gerekmektedir.
Tonsilit: boğazda yer alan lenfatik dokuların (boğazın 2 yanında bulunan tonsil ya da bademcik adı verilen dokular) inflamasyonudur. Tonsilit nedenine baktığımızda %80 oranında virüsler nedenli gelişmektedir. Ana semptomu boğaz ağrısıdır. Bunun yanında nefes almada güçlük, burun akıntısı ve tıkanıklığı, lenf bezlerinde şişmeler ve ateş görülebilmektedir. Bademciklerin viral enfeksiyonları tedavi edilmeksizin 2 hafta içinde iyileşebilmektedir.
Tonsilit tedavisinde ise antibiyotik tedavisi uygulanabilir ancak viral kaynaklı enfeksiyonlarda antibiyotikler etkisizdir bu yüzden yanlış ve sık antibiyotik kullanımından kaçınmak gerekir. Viral kaynaklı tonsilit çoğunlukla kendiliğinden iyileşmektedir. Çünkü buradaki virüsler kendi kendine yok olan bir çeşit virüslerdir. Streptokok bakterisinden kaynaklı gelişen tonsilitte ise antibiyotik tedavisi uygulanır.
Larenjit: Üst solunum yollarındaki larenkslerin ve vokal kortların inflamasyonuyla (Gırtlak iltihaplanması - ses tellerini kaplayan çeperin iltihaplanması) oluşan bir hastalıktır. Genel olarak bu hastalık enfeksiyon veya tahriş sonucu meydana gelmektedir. Bunun yanında yüksek sesle konuşmak, bağırmak ve kimyasal madde inhalasyonunda bulunulması da diğer sebepler arasında yer almaktafır. Bu hastalık semptomlarında genellikle ses kısıklığı veya ses kaybı vardır.
Larenjit hastalığı genelde 1-3 hafta arasında kendi kendini tedavi etmektedir. Hastalığın viral mi ya da bakteriyel kaynaklı olduğunu saptayabilmek için laboratuvar muayenesi yapılmaktadır. Bakteriyel kaynaklı olduğu saptanan hastalarda antibiyotik tedavisine başlanır. Viral kaynaklı olduğu saptanan hastalarda ise ses dinlendirilmesi ve buhar inhalasyonu gibi girişimlerde bulunulur. Bu süreçte hastalar ses tellerini fazla zorlar ve sigara, alkol gibi maddeleri tüketirlerse iyileşme süresi uzayabilmektedir. İyileşme süresince hastaların ılık su tüketmeleri, seslerini aralıklarla dinlendirmeleri ve sıcak içecekler tüketmelerinin sağlanması iyileşme sürecinde fayda sağlayacaktır.
Metin Yüksel ATAR