Triaj Nedir?
Triaj kelime manası olarak seçme - ayırma - eleme anlamlarına gelmektedir. Diğer bir anlatımla triaj, hasta ya da yaralanmış bireyi tedavi - bakımın sağlanması amacı ile bireyleri o anki durumlarının aciliyetine göre sınıflandırıp müdahale aciliyetlerine göre sıraya koyma yöntemidir.
Triaj, acil servislerde hastaların aciliyetlerinin belirlenmesini sağlayarak insanlar arasında kargaşanın önlenmesine ve daha öncelikli olarak müdahale edilmesi gereken hastalara müdahale edilmesini sağlamaktadır. Bu sayede durumu kritik olan hastaların hayati tehlikelerini atlatabilmesi ve aciliyetleri olan tüm hastaların tedavi ve bakımınlarının uygulanması sağlanmaktadır.
TRİAJ NE DEMEKTİR? (Video Anlatım)
Triaj uygulanmanın amaçları nelerdir?
- Acile gelen hastaların aciliyetlerini belirleyerek bekletilemeyecek hastaların tespitinin yapılmasını sağlamak.
- Acile başvuran hastaları geldikleri sıraya göre değil acilen müdahale edilmesi gerekenleri sıraya koymak.
- Acile gelen hastaların aciliyetlerine göre trijay sıralarını belirleyip en kısa zaman içinde müdahalelerinin yapılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.
Triaj alanında, hastaların triaj sırasını belirlemekle görevli, triaj görevlileri için masa ve sandalye bulunmaktadır ve hastaların acile alınmasını sağlamak için tekerlekli sandalye ve sedyeler de acil servisin bulunduğu alanda hastalara hizmet vermektedir. Triaj, hekim, hemşire ve acil tıp teknisyeni tarafından yapılabilmektedir.
Triajın alanına (acil servis olduğu için) acilen gelmiş bulunan hastaların yakınları sinirli - öfkeli davranışlar sergileyebilecekleri göz önünde bulundurularak 7 - 24 güvenliği sağlayan bir güvenlik görevlisi bulundurulmalıdır.
Acil servislerde kullanılması için farklı ülkelerde farklı tarzlarda triaj sistemleri geliştirilmiştir. Bunlardan en sık kullanılan sistemler, beş seviyeli triaj skalası ve START sistemidir.
Beş seviyeli TRİAJ skalası
1. Resüsitasyon: Bu seviyedeki hastaya müdahalede gecikme olması hasta hayatını veya herhangi bir doku-organ fonksiyonunu tehlikeli bir duruma sokacaktır. Bu seviyedeki hasta durumuna örnek olarak kardiyak arreste girmiş bir hastayı örnek gösterebiliriz.
2. Çok acil: Bu seviyedeki hastaya da acil müdahale edilmesi gerekir ama resüsitasyon seviyesindeki hastaya göre bir alt kademede müdahale edilmesi gerekmektedir. Bu seviyedeki hastaya örnek verecek olursak, hastanın acile belirgin bir kanama durumuyla başvurmuş olması, hastada belirgin olarak gözlenebilen nefes darlığının bulunuyor olması bu seviyeye müdahil hastalara örnektir.
3. Acil: Bu seviyedeki hastalara müdahale ise çok acil seviyesindeki hastalara müdahaleden sonra gelmektedir. Hastada meydana gelmiş olan zehirlenme olayı , hastanın diyare ve kusma gibi şikayetlerinin olması bu seviyeli hastalara örnek olarak verilebilir.
4. Bekleyebilir: Acile gelen bu seviyedeki hastalar yukarıdaki seviyelerdeki hastaların müdahalelerinin yapılmasından sonra müdahale edilmesi gereken hastalar kategorisinde yer almaktadır. Hastanın acile, hafif baş ağrısı nedeniyle ya da abdominal bölgede herhangi birağrı varlığının olduğu şikayetleriyle başvurmuş olması gibi örnekler bu seviyedeki hastalara örnektir.
5. Geciktirilebilir: Acil servise başvuran bu seviyeli hastalar bekletilebilir bir durumdan dolayı acile başvurduklarından daha alt seviyelerdeki hastalar bu kategoride yer almaktadır. Örnek olarak acile psikiyatrik problem, yara bölgesinin kontolünün yapılması gibi şikayetlerle gelen hastalar bulunmaktadır.
START Sistemi
Afet triajı olarak da bilinmekle beraber 4 seviyeden oluşmaktadır.
Kırmızı Alan: Acile getirilmiş, durumu kritik, ciddi şekilde yaralanma olan hemen müdahale edilmesi gereken hastaların bulunduğu seviyedir. Bu seviyedeki hastaların hayati tehlikeleri mevcuttur.
Sarı Alan: Yaralanma vakası ile acile gelen tıbbi müdahaleye ihtiyacı olan fakat bir süre bekletilmesi hastanın ölümüne neden olmayacak durumdaki hastaların bulunduğu seviyedir. Bu seviyedki hastalar Kırmızı kategorisindeki hastalara göre birazcık daha bekletilebilirler.
Yeşil Alan: Hafif yaralanmalarla acile başvuran, bilinçleri açık olan hastalar bu seviye grubunda yer almaktadırlar. Bu kategorideki hastalar kendi kendilerine de bakım uygulayabilirler.
Siyah Alan: Bu seviyedeki hastalar ölmüş ya da ölmek üzere olan hasta grubunu ifade etmektedir. Bu sevideki hastalar için yaşama beklentisi yoktur.
Burada unutulmaması gereken en önemli şey, acile başvuran hastaların başvurma önceliklerine göre değil hastanın müdahale edilme önceliğine göre sıraya konulup müdahalelerinin fazla bekletilmeden yapılmasıdır ve afetlerin yaşandığı yerlerde kazazedelerin anlık durum içinde triaj renk kodu değişebilmekte olup bir seviyeden başka bir seviyeye geçişi anlık olarak değişebilmektedir. Bu bilgilerden de anlaşılacağı gibi triaj hastanın acil müdahalesi açısından hasta için hayati öneme sahiptir ve triaj yapılırken gerekli özen içerisinde hastaların acil müdahalelerinin yapılması gerekmektedir.
Metin Yüksel ATAR