İlgili içerikler;
Nazogastrik sonda çeşitleri nelerdir?
Nazogastrik sonda (NG tüp) uygulama amaçları nelerdir?
Nazogastrik sonda uygulamasinda kullanılan malzemeler
- Eldiven
- Sondayı sabitlemek için flaster
- Steril kayganlaştırıcı jel (su bazlı)
- Topikal anestezik sprey
- Disposable böbrek küvet (istemsiz kusmaya karşı)
- Dil basacağı
- Işık kaynağı
- Stetoskop
- Enjektör (10 ml, 20ml veya 50 ml)
- İşlem sırasında kullanılacak solüsyon (serum fizyolojik, özel antidot solüsyon) ya da disposable irrigasyon takımı
- Plastik torba (mide kanamasında drenajı sağlamak için)
- Küçük şişe ( mide içeriğinden numune almak için)
- İşleme uygun sonda
NAZOGASTRİK SONDA (NG TÜP) UYGULAMASI İŞLEM BASAMAKLARI
1 - Eller yıkanır ve kurulanır.
2 - Malzemeler eksiksiz şekilde ve kullanım sırasına göre hastanın yakınına getirilir.
3 - Hastaya uygulanacak işlem hakkında bilgi verilir.
4 - Hasta mahremiyeti sağlanır.
5 - Hastanın yutkunmasını kolaylaştırmak için hastaya fowler pozisyonu verilir. (fowler pozisyon verilemiyorsa yatak başı 45 yükseltilir ve sağ lateral pozisyon verilir.)
6 - Kirlenmeyi önlemek için hastanın göğsü tedavi muşambası veya havlu ile örtülür.
7 - İstifra ihtimaline karşı böbrek küvet hastanın eline veya yardımcının eline verilir.
8 - Hastanın gözlük ve protez dişleri varsa çıkartılır.
9 - İşlem esnasında hastayla iletişimi devam ettirmek için basit işaretler belirlenir. (Örnek; el işareti işlemi durdur anlamı taşıyabilir.)
10 - Kullanılan aktif ele göre yatağın sağ veya sol tarafına geçilir.
11 - Hastanın burun delikleri el feneri ve ışık ile kontrol edilir. Burun deliklerini sırayla kapatarak nefes alıp vermesi istenir. (Bu işlem basamağının amacı burun deliğinin kapalı olmadığını belirlemektir.)
12 -
a - Sonda Nazogastrik yol ile takılacaksa; Sondanın midede kalacak kısmı uygulama yapılacak burun deliğinden aynı taraftaki kulak memesine, oradan da sternumun ksifoid çıkıntısının 10 - 15 cm altına kadar uzatılır ve işaretlenir. Yetişkinlerde bu mesafe yaklaşık 55 - 65 cm aralığındadır. (Bu yöntemle burundan mideye kadar olan mesafe belirlenmiş olur.)
b - Orogastrik yol ile takılacaksa; Sondanın midede kalacak ucu dudakların dikey orta hattı üzerinden kulak memesine, oradan da sternumun ksifoid çıkıntısının 10 - 15 cm altına kadar uzatılır ve işaretlenir. (Bu yöntemle ağızdan mideye kadar olan mesafe belirlenmiş olur.)
13 - Hastaya düzenli aralıklarla nefes alıp vermesi ve rahat olması söylenir.
14 - Nazogastrik yolla sonda takılacaksa hastanın burnuna, doktor tarafından önerilen vazokonstriktür veya dekonjestan nazal sprey sıkılır.
15 - Orogastrik yol ile sondatakılacaksa hastanın ağzını açması istenir ve önerilen şekilde anestezik sprey boğazına sıkılır.
16 - Sondanın midede kalacak kısmının 10 cm’lik kısmına ve burun deliğine suda katajel uygulanır.
17 - Sonda rahat tutacak şekilde ele alınır.
18 - Sondanın girişini kolaylaştırmak için;
- Hastanın başını hafifçe arkada tutması sağlanır.
- Sondanın ucuna bir kıvrım vermek için baştan 7. 5- 12.5 cm tüp parmaklara sıkıca dolanır, geçici eğim verilir.
19 - Sondanın bükülmeden ilerlemesini sağlamak için nazogastrik yol ile takılacaksa sondanın kıvrık ucu önce burun deliğine paralel daha sonra arkaya ve aşağıya doğru olacak biçimde yumuşak hareketlerle ve parmaklar arasında yuvarlayarak ilerletilir. Direnç varsa güç uygulanmaz diğer burun deliğinden aynı işlemler tekrarlanır. (Güç uygulamak sindirim sisteminde travmaya neden olur.)
20 - Orogastrik yol ile takılacaksa hasta ağzını tam olarak açtıktan sonra sonda dile paralel olacak şekilde uvulaya (küçük dile) dokundurmadan önce ileri, sonra aşağı ve arkaya doğru parmaklar arasında yuvarlanarak NG sonda ilerletilir.
21 - Nazogastrik yol ile uygulamada sondanın orofarinkse ulaşıp ulaşmadığını öğrenmek için hastadan ağzını açması iyice açması istenir. Işık ile bakıldığında sondanın ucu uvulanın (küçük dilin) arkasında görününce, hastadan başını hafifçe öne eğmesi istenir.
22 - Hasta bilinçli ise sondayı ilerletmeye devam ederken yutkunması veya pipetle su yudumlaması istenir. Her yutkunmada nazogastrik sonda 4 - 5 cm ilerletilir.
23 - Önemli: Hastada öğürme varsa işlem birkaç saniye duraksatılır, hastanın dinlenmesi sağlanır. Fakat kateter çıkartılmaz.
24 - Hastada;
- Öksürme
- Boğulma hissi
- Ses değişikliği
- Siyanoz
- Dispne gibi belirtiler varsa işlem derhal durdurulur ve sonda geri çekilir.
25 - Sondanın ilerlemesinde sorun yok ise sonda işaretlenen kısma kadar ilerletilir.
26 - Sondanın midede olup olmadığı kontrol etmek için;
1. Yol: Hastadan konuşması istenir.
2. Yol: Enjektör sondanın distal ucuna yerleştirilerek mide içeriği çekilir.
3. Yol: Ph indikatör strip ile gelen sıvının değerlendirilmesi yapılır.
4. Yol: Röntgen çekimi ile sondanın midede olup olmadığı kontrol edilir.
27 - Sondanın midede olduğu kesinleştirildikten sonra nazogastrik yolla takılan sonda buruna tespit edilir. Tespit işlemi:
- 2.5 cm enindeki flasterden 4 cm uzunluğunda kesilir.
- Flaster uzunlamasına yarısına kadar ayrılır.
- Flasterin ayrılmayan kısmı hastanın burnuna yapıştırılır.
- Ayrık uçları ters yönde tüpün ucuna dolandırılır.
Not: Orogastrik (ağız) yol ile takılan sonda tespit edilmez. Takılış amacı gerçekleştikten sonra nazogastrik sonda çıkarılır.
28 - Sondanın etrafına bir lastik bant sarılır ve çengelli iğne ile hastanın omzundan giysisine tutturulur. Bu işlemin hastanın baş hareketlerinin engellenmemesine dikkat edilir.
29 - Nazogastrik sondanın burundan çıktığı nokta işaretlenir ve ya dışarıda kalan bölümü ölçülüp kayıt edilir.
30 - Özafagus reflüsünü önlemek için sakıncası yoksa yatak başı 30 derece yükseltilir.
31 - Hasta konuşturularak sakinleşmesi sağlanır.
32 - Takılış amacına göre, sonda uc bağlantısı gerçekleştirilir
33 - Mikroorganizmaların geçişini ve çoğalmasını önlemek için kullanılan araç gereçler kaldırılır ve eller yıkanır.
34 - Diğer sağlık personellerini yapılan işlem hakkında bilgilendirmek ve yasal dayanak için kullanılan sondanın numarası, ağız ya da burun yoluyla mı takılmış olduğu, takılma saati, hastanın işleme tepkisi, bulgu ve gözlemler hemşire gözlem formuna kayıt edilir.
Nazogastrik sondanın çıkarılmasında kullanılan malzemeler
- Eldiven
- Kâğıt havlu
- Bir bardak su
- Tedavi muşambası veya havlu
- Böbrek küvet
- Kirli kabı
NAZOGASTRİK SONDA ÇIKARMA UYGULAMA BASAMAKLARI
1 - Doktor istemi kontrol edilir.
2 - Eller yıkanır.
3 - Uygulama için gerekli araç ve gereçler hasta yakınana getirilir.
4 - Hasta mahremiyeti sağlanır.
5 - Hasta oturtulur veya fowler pozisyonu verilir.
6 - Kirlenmeyi önlemek için hastanın göğsü tedavi muşambası veya havlu ile örtülür.
7 - Eldiven giyilir.
8 - Sonda ucu klemplenir ve sondanın distalinde herhangi bir bağlantı varsa çıkartılır.
9 - Böbrek küvet hastanın bir eline verilir ve çenesinin altında tutması belirtilir. Diğer eline ise kâğıt havlu verilir.
10 - Nazogastrik yol ile uygulamada; sondanın tutturulduğu bantlar hafifçe ıslatılıp gevşetilir ve sonrasında çıkarlır.
11 - Sondanın serbest olup olmadığını anlamak için; sonda buruna en yakın noktadan tutularak hafifçe kendi etrafında döndürülür.
12 - Hastaya derin bir nefes alarak nefesini tutması söylenir.
13 - Hasta nefesini tuttuğu anda sonda buruna en yakın noktadan tutularak hızlı bir şekilde dışarı çekilip çıkarılır.
14 - Orogastrik yol ile uygulamada: Sonda, hastanın dişlerinin hizasından tutulup, sıkıştırılarak hızlı bir şekilde dışarı çekilir.
15 - Sonda böbrek küvete konulur.
16 - İhtiyaç halinde hastayı rahatlatmak için burun ve dudak etrafına pomad sürülür.
17 - Hastaya ağız bakımı verilir.
18 - Hastaya rahat edeceği pozisyon verilir.
19 - Kontamine araçlar tıbbi atık kutusuna atılır.
20 - Eldivenler çıkarılır ve eller yıkanır.
21 - Diğer sağlık personellerini yapılan işlem hakkında bilgilendirmek ve yasal dayanak için sonda numarası, ağız ya da burun yoluyla mı takılmış olduğu, çıkarılma saati ve hastanın durumu hemşire gözlem formuna kayıt edilir.
Nazogastrik sonda komplikasyonları
Nazogastrik sonda uygulaması yukarıdaki tekniğe uygun yapılmaldır. Hastadan ve ya teknikten kaynaklanan sebeplerden dolayı komplikasyonlar ouşabilmektedir.
Komplikasyonlar
- Burun mukozasında tahrişe bağlı kanama olması
- Bilinci açık kişilerde şiddetli ağrı görülmesi
- Farenkste ülserasyon görülmesi
- İrritasyona ve hava yolu açıklığına geçişten dolayı öksürük gözlenmesi
- Sondanın solunum yolundan geçmesinden kaynaklanan morarmalar
- Glossofarengial (dil ve boğazı sinirleyen dokuzuncu kafa çifti.) sinir uyarılması ile oluşan kusma
- Sondanın ucu mide yerine gastroözefagial kavşakta ise reflü (Bunun sonucu özefajit: / mukozayı irrite edici maddeler, enfeksiyonlar, mide kapsamının geriye akışı / gelişebilir.)
- Sondanın orta hatta yerleşmesi durumunda krikoid kıkırdakta nekroz gözlemlenebilir.
- Aspirasyon pnömonisi (Eğer işlem esnasında kusma ile birlikte akciğer aspirasyonu gelişirse) oluşabilir.
Yukarıda belirtilen komplikasyonlara ek olarak daha ciddi gelişebilecek büyük komplikasyonlar da meydana gelebilir. Bu komplikasyonlar:
- Kafatası kırıklarında intrakranial (kafa içi) yerleşim
- Sondanın yerinin yanlış doğrulanmasına bağlı olarak bronşiollere yerleşim
- Özefagial yırtıklar veya mide perforasyonları gözlemlenebilir
- Sondanın bronşlara geçmesiyle oluşan pnömotoraks
- Bronşlarda ve alveollerde zedelenme ve delinme gözelenebilir
- Sonda yerinin yanlış doğrulanmasından dolayı akciğerlere madde verilmesi
- Uzun süren ve travmatizeli sonda uygulanması sonucu mide ve duedonum rüptürü (yırtık) gibi komplikasyonlar gözlemlenebilir.
KAYNAK: Hemsire.Com