Kulak burun boğaz acil hastalıkları başta solunum düzeyinin etkilenmesi ve beslenme bozukluklarının olmasıyla kişinin hayatını tehdit edecek düzeyde olabilmektedir.
1 - Yabancı cisim aspirasyonu
- Amerikada yılda yaklaşık 3000 kişinin ölüm sebebidir. (Türkiye'de rakamlar bilinmiyor.)
- Çocuklarda daha sık görülür. Genelde bozuk para, besin maddesi veya oyuncak parçaları yutarlar.
- En sık bronşial olanlar görülür (Laringeal olanlar genellikle hastaneye yetişemeden yaşamları son bulur.)
- Yabancı cisimler sonucu gelişen enfeksiyonlar da obstrüksiyona sebep olabilir.
Yabacı cisim aspirasyonlarının belirtisi solunum sıkıntısıdır.
Yabancı cisim aspirasyonu hemşirelik bakım planı
- Çocuğun oral alımı hemen kesilir.
- Damar yolu açıklığı sağlanır.
- Solunum sıkıntısı yönünden hasta takip edilir.
- Hastanın yaşamsal bulguları (ANT) takip edilir.
- Hasta yatak istirahatine alınarak gözlem altında tutulur.
2 - Enfeksiyonlar
A - Epiglottit
- Epiglottit genelde çocuklarda görülür.
- Etkeni Hemophilus influenza Tip-B'dir.
- En temel 2 semptomu;
- Şiddetli boğaz ağrısı
- Dispne (Nefes darlığı) - Yüksek ateş gözlemlenir.
- “Hot potato voice” gözlemlenir. (Ağızlarında sıcak patates varmışcasına konuşurlar)
- Yumuşak doku dozunda yan grafilerde genişlemiş epiglot gözlemlenir.
- İndirekt laringoskopi tam obstrüksiyona (tıkanıklığa) sebep olabilir.
- Antibiyoterapi ve 72 saat süreyle entübasyon uygulanır (nadiren trakeotomi uygulanır)
B - Akut laringo - trakeo - bronşit (Krup)
- Viraldir olarak gözlemlenir Etkenleri;
- İnfluenza
- Parainfluenza
- RSV viruslardir. - 2 yaş ve altındaki çocuklarda görülür
- Ateş yoktur veya çok hafiftir
- Ses kısıklığı ve dispne vardır.
- Direkt grafilerde “kalem ucu manzarası” gözlemlenir.
- Tedavide;
- O2
- Buhar
- Steroid tedavileri uygulanır. - Nadiren entübasyona ihtiyaç duyulur.
- Çok nadir trakeotomi yapılır.
Akut laringo - trakeo - bronşit (Krup) hemşirelik bakım planı
- Hastanın solunum sıkıntısı nedeni ile oksijen tedavisine başlanılır.
- Solunum sıkıntısı yönünden hasta takip edilir.
- Hastanın yaşamsal bulguları takip edilir.
C - Retrofaringeal abse
- Retrofaringeal lenfadenitin abseleşmeşi
- Farinks arka duvarına batan yabancı cisimler sonucu veya peritonsiller absenin retrofaringeal bölgeye yayılması sonucu meydana gelir.
Retrofaringeal abse hemşirelik bakım planı
- Hastanın yaşamsal bulguları takip edilir.
- Drenajın miktarı ve görünümü gözlemlenir ve kaydedilir.
D - Ludwig anjini
- Ağız tabanında meydana gelen şişliğin dili geriye itmesiyle havayolu obstrüksiyonuna sebep olur.
E - Difteri
- Membranlar havayolu obstrüksiyonu yapabilir
F - Derin boyun enfeksiyonları
- Çoğunluğu dentojen kaynaklıdır.
- Bazen servikal lenfadenit sonrası da gözlemlenebilir.
- Anaerob ve aerobların yaptığı mixed enfeksiyon çeşididir.
G - Enfeksiyöz mononükleozis
- Etkeni EBV’dir.
- Çok büyümüş tonsiller obstrüksiyona sebep olabilir.
H - Tetanoz
Laringospazm gelişebilir ve profilaktik trakeotomi açılır.
Enfeksiyonlarda hemşirelik bakım planı (Genel)
- Solunum sıkıntısı yönünden hasta takip edilir.
- Solunum sıkıntısı şiddetliyle oksijen tedavisine başlanır.
- Yaşamsal bulguları (ANT) takip edilir. (Özellikle ateş)
- Hastanın kendisini ifade etmesine izin verilir. Hastanın bilgi eksikliği giderilir.
3 - Anaflaksi
- İlaçlar
- Böcek sokmaları
- Herediter anjioödem sebebiyle oluşabilir
Anaflaksi hemşirelik bakım planı
- Hastanın yeterli hidrasyonu sağlanmalıdır.
- Steroid kullanımına başlanır ve steroid kullanımı esnasında yan etkiler takip edilmelidir.
3 - Travmalar
- Maksillo fasiyal travmalar
- Orotrakeal entübasyon
- Boyun kesileri
- Larenks travmaları
Kulak burun boğaz (KBB) acil hastalıklarında tedavi
1 - Medikal tedavi
- Pozisyon
- Damar yolu
- O2
- I.V. Steroid uygulanması
- Sedatifler kontrendike (Solunum merkezi deprese edilmemelidir.)
2 - Cerrahi tedavi
- Koniotomi
- Trakeotomi (Havayolu sağlanması için en son başvurulacak yöntemdir.)
- Direkt laringoskopi / bronkoskopi
- Perkütan ventilasyon
- Orotrakeal entübasyon
3 - Heimlich manevrası
Tam havayolu obstrüksiyonu varsa yapılır.
Obstrüksiyonun çeşitlerine göre tedaviler
1 - Parsiyel obstrüksiyon
- Nedeni öğrenmeye çalışılır.
- Tam obstrüksiyona neden olunmamalıdır;
- Solunumu olan hastaya Heimlich manevrası yapılmaz
- Çocuk başaşağı çevirilmemelidir. - O2 tedivisine başlanır.
- Trakeotomi ile geçici hava yolu açıklığı sağlanır.
2 - Tam obstrüksiyon
- Yabancı cisim şüphesi varsa Heimlich manevrası uygulanır.
- Yabancı cisim dışındaki nedenlerde veya Heimlich manevrası başarısız olduğunda;
- Perkutan ventilasyon
- Koniotomi
- Acil trakeotomi uygulanır.
3- Solunum arresti (obstrüksiyon yok)
- Ağız ağıza solunum uygulanır.
- Airway takılır.
- Çene pozisyonlandırma manevrası uygulanır.
- Orotrakeal entübasyon;
- Entübasyon sırasında mutlaka baş altında bir yastık olmalı ve baş ekstansiyona getirilmeli
- Boyun fleksiyonda, baş ekstansiyonda olmalı
KAYNAK: Hemsire.Com