İntravenöz tedavi (İV tedavi), kan dolaşımına doğrudan infüzyon ile, besinleri vücut doku ve hücrelerine iletmenin güvenli ve etkin bir yoludur.
İntravenöz (İV) İlaç Uygulama Tekniği
Doğru ve uygun teknikle enjeksiyonu gerçekleştirerek komplikasyonları önleyerek tedaviyi uygulamak için;
- Bu uygulamalar İV ilaç ya da serum uygulamasını ve uygulamaya bağlı komplikasyonların izlenmesini içerir.
- İV ilaç hazırlanırken ve uygularken 5 doğru kuralına uyulur.
- İlacın uygulanması, hazırlayan hemşirenin sorumluluğundadır.
- Enjeksiyon bölgesinin temizliğinde cerrahi aseptik teknik uygulanır.
- Kullanılan enjektör disposible olup kullanıldıktan sonra uygun şekilde elimine edilir.
- Tüm hemşirelik uygulamalarında olduğu gibi İV uygulamalar öncesi ve sonrası eller el yıkama esaslarına uygun yıkanır.
- Ven seçiminde uygulama distalden proksimale doğru yapılır.
- Hasta uygulanacak işlem hakkında bilgilendirilir.
- İV serum uygulaması için hastanın daha az kullandığı kol tercih edilir.
- Mastektomi yapılan taraftan ve Arterio-venöz füstüllü koldan İV enjeksiyon uygulanmaz.
- Uygulamaya başlamadan önce ve uygulama sonrasında; uygulama alanı ağrı, ödem, kızarıklık, hassasiyet, arterio fistül ya da şant varlığı, açıklanamayan ateş yönünden gözlenir.
İV perfüzyon sırasında ise;
- Dakika damla sayısı
- Damarda olup olmadığı
- Sık manuplasyona bağlı tespit flasterlerinin çıkması açısından gözlenir.
İV uygulamaya bağlı komplikasyonlar nelerdir?
- Enfeksiyon belirtilerinin oluşmaya başlaması; ağrı, ateş, kızarıklık, ödem, hassasiyet.
- İnfiltrasyon/Ekstravazasyon: Ağrı, ödem, kızarıklık, hassasiyet
- Tromboflebit (ven duvarında gelişen iltihaplanma)
- Projenik reaksiyon: Üşüme, titreme, ateş, kızarıklık
- Pulmoner Ödem: Dispne, öksürük, dışırıdan duyulan raller, siyanoz, taşıkardi, hipotansiyon, terleme, ölüm korkusu, hava embolisi açısından gözlenir. Ayrıca perfüzyon devam ettiği sürece komplikasyonları değerlendirebilmek ve perfüzyonun akışını kontrol için sürekli gözlem yapılır.
Uygulama basamakları ve kullanılan malzemeler nelerdir?
Uygun büyüklükte ilaç tepsisi, ilaç, ilaç kartı, turnike, aseptik solüsyon (%10'luk povidon iyod/ %70 etil alkol), pamuk tamponlar, tedavi muşambası gerekmektedir.
- İşlem Öncesi Hazırlıkta elleriniz el yıkama esaslarına uygun yıkayın.
- İlacı uygun şekilde hazırlayın.
- Hazırlanan ilacı ilaç tepsisine koyun.
- İlaç tepsisi ile hastanın yanına gidin.
- Yapılacak işlemi hastaya açıklayın.
- Uygun ven seçimini yapın ve alanı destekleyerek altına tedavi muşambası yerleştirin.
- Turnikeyi, girilmek istenen venin 15 cm yukarısından uygulayın.
- Palpe ederek damarın doku içindeki ilerleyişini hissedin.
- Enjeksiyonu yavaş ve rahat yapabileceğiniz bir pozisyonu alın (oturun).
- Enjeksiyon bölgesini %10 povidon iyod/ %70 etil alkol ile uygulanacak venin doğrultusunda yukarıdan aşağıya doğru temizleyin.
- İğnenin steril başlığını çıkarın.
- İğnenin keskin yüzünü yukarı tutarak damara girmek istediğiniz bölgenin yaklaşık 1-2 cm altından deriye 30-40ºlik açı ile girin. İğneyi yaklaşık 15ºlik açıya getirerek ven içine yavaşça sokun ve ilerletin.
- Enjektör bulunan eliniz oynatmadan, serbest kalan el pistonu hafifçe çekerek kan gelip gelmediğini kontrol edin.
- Kan gelmezse ilacı vermeyin, turnikeyi çözün, iğneyi geri çekin. İğne yerine pamuk tamponla hafif basınç uygulayın ama ovalamayın.
- Enjektörün iğnesini değiştirin. Başka bir vende aynı işlemi tekrarlayın.
- Kan görüldüğünde, serbest olan el ile turnikeyi açın.
- İlacın tamamını, hastayı gözlemleyerek ve iğnenin damarda olup olmadığını arada bir geri aspire ederek yavaşça verin.
- İlaç bitince iğneyi geri çekin ve iğne yerine pamuk tamponla hafif basınç uygulayın.
Yapacağınız tedavi serum ise;
- Periferik venöz katateri uygun şekilde takın.
- Kanülle serum setini birleştirin.
- İnfüzyon setini 45-60 cm yukarıya asın.
- Setin klempini açın. Solüsyon gidiyorsa iğne giriş yerinin altından flasterle tespit edin. Bölge kirlenmişse temizleyin.
- Perfüzyon bitiminde doku travmasını önlemek için iğneyi tutarak flasteri çıkarın. İğne veya kateteri hafifçe dışa doğru çekerek çıkartın.
- İğne yerine kuru tamponla basınç uygulayın.
- İşlem sonrası malzemeleri toplayın, temizleyin ve kaldırın.
- Kullanılan enjektör ve iğneleri uygun şekilde elimine edin.
- Ellerinizi yıkama esaslarına uygun yıkayın.
- İşlemi hemşire gözlem formuna kaydedin.
- Gelişebilecek komplikasyonlar yönünden hastayı takip edin. İnfüzyon başlaması ve sürdürülmesi ile ilgili kayıtları hemşirelik notlarına ekleyin.
İntravenöz yolla Potasyum Uygulamasında dikkat edilmesi gereken noktalar!
- Potasyum direkt olarak vene kesinlikle verilmemelidir. Kardiyak arreste neden olabilir.
- Potasyum içeren mayiler gidiş hızı dikkat izlenmeli ve hızla verilmemelidir.
- Potasyum içeren mayiler verilirken ven boyunca ağrı hissedilebilir hızı azaltılmalıdır.
- Potasyum verilen hastalar idrar miktarı bakımından gözlenmelidir. Çünkü potasyumun % 80 – 90‘ı idrarla atılır.
- Böbrek fonksiyonları iyi değilse, idrar miktarı az ise kesinlikle Potasyumlu mayiler verilmemelidir.
- Yüksek dozda Potasyum alan hastalar EKG monitörü ile sık aralıklarla izlenmelidir.
İntravenöz yolla Kalsiyum Uygulamasında dikkat edilecek noktalar!
- Uygulama kesinlikle çok yavaş yapılmalıdır.
- Kalsiyum, Karbonat ya da Fosfat içeren sıvılara katılmamalıdır. Çökelti oluşturabilir.
- Doku nekrozuna neden olabileceğinden damar dışına kesinlikle kaçırılmamalıdır.
- IV kalsiyum tedavisi Kardiyak Arreste neden olabileceğinden uygulama EKG kontrollü, çok yavaş ve apexten nabız sayılarak yapılmalıdır.
- Hastanın Dijital grup ilaç alıp almadığı öğrenilmelidir. Kalsiyumun etkisi dijitale benzediğinden dijital toksikasyonuna neden olabilir.
İntravenöz yolla Magnezyum Uygulamasında dikkat edilecek noktalar!
Magnezyum tedavisinde eğer fazla yüklenmesi olur ise vücutta sıcaklık hissi, kızarıklık ya da terleme, kan basıncında düşme, derin tendon reflekslerinde azalma ve sedasyon görülür.
Damla sayısı hesaplamaları
1ml = 20 damla
10ml = 200damla
250ml = 5000damla
500ml =10.000damla
1000ml = 20.000damla
Damla Sayısı / Dakika
Damla Sayısı (Dakikada) = Verilecek Sıvı Miktarı X 20
İstenen Saat X 60
Akış Hızı (ml / saat) = Dakikadaki Damla Sayısı
Damla Faktörü (20)
İlgili konular;
- İntramüsküler Enjeksiyon Nasıl Yapılır, Uygulama Bölgeleri Nerelerdir?
- İntradermal (İD) İlaç Nasıl Uygulanır?
- Subkutan (SC / Deri Altı) Yolla İlaç Nasıl Uygulanır?
KAYNAK: Hemsire.Com