Anestezi farklı bir ifadeyle, ağrısız ve güvenli bir ameliyat için hastanın anestezik ilaçlar yardımı ile ağrı duymasının engellenmesidir.
Anestezinin 4 amacı vardır;
- Ameliyat sırasında ağrı hissinin önlenmesi
- Kas gevşemesinin sağlanması
- Korku ve endişenin giderilmesi
- Reflekslerin bastırılmasıdır.
Anestezi Çeşitleri
Anestezi genel anestezi ve bölgesel anestezi olmak üzere ikiye ayırılır.
Genel anestezi
Anestezi, duyumsama yokluğudur. Genel anestezi, geçici bilinç kaybı ile birlikte duyu fonksiyonlarının kalkması işlemidir.
Genel anesteziyle hasta uyutularak ağrı duymayacak ve refleksleri çalışmayacak anestezi derinliğine getirilir. Modern tıbbın ilerlemesiyle teknolojik imkânlar oldukça artmış ve genel anestezinin riskleri oldukça azaltmıştır.
Genel anestezi uygulamaları genellikle;
- Çeşitli intravenöz ajanlar
- İnhalasyon anestezikleri
- İntravenöz ajanlar ve inhalasyon anesteziklerinin birlikte uygulnması yöntemlerle gerçekleştirilir.
Genel anestezide santral sinir sistemi, geçici olarak baskılanmaktadır. Bu anestezi yönteminde, yaşam fonksiyonlarında bir değişiklik olmaz. (Kalp, akciğerler ve diğer organların çalışmasında bir değişiklik yoktur) genel anestezi ajanlar hastada geçici olarak;
- Bilinç kaybı (mental blok)
- Analjezi (his merkezi bloğu - sensoryal blok)
- Arefleksi (refleks blok)
- Motor (hareket blok) ve kas gevşemesi oluşturulur.
Cerrahi öncesinde cerrahi ile ilgili hazırlıklar hemşire tarafından gerçekleştirilir bu hazırlıkların başlıcaları;
- Hastanın açlık süresi
- Bağırsaklarının boşaltılması
- Cerrahi bölge temizliği,
- Hekim istemine göre planlanan ilaç tedavilerinin uygulanması
- İdrar sondası uygulaması
- Kan ve kan ürünlerinin temini ve benzeri diğer işlemler
Opere olacak hasta, ameliyathaneye götürülürken;
- Ameliyat gömleği giydirilerek sedyeye veya tekerlekli sandalyeye alınır.
- Ayrıldığı servisten hasta dosyası
- Operasyon sırasında kullanılacak özel malzemeler (protez, ilaçlar, solüsyon, kan ve kan ürünleri) hemşire eşliğinde ameliyathaneye iletilir.
Anestetik ilaçların vücut sistemleri üzerindeki etkileri nedeniyle özellikle solunum ve dolaşım sistemiyle ilgili bulgular dikkatle izlenmelidir. Yaşamın devamı için mutlaka anestezist tarafından kontrol altında tutulması gerekir. Hemşire ise ameliyat sonrası hastanın takibini dikkatli bir şekilde yapmalıdır.
Nöromüsküler blokörler (adale gevşeticiler), iskelet kasları üzerine etkilidir ve genel anesteziklerin etkilerini desteklemek için kullanılır. Adele gevşeticiler;
- Göz, toraks ve abdominal cerrahide adaleleri gevşetmek
- Endotrekeal entübasyonu kolaylaştırmak
- Laringospazmı tedavi etmek
- Mekanik ventilasyonu desteklemek için kullanılır.
Nöromüsküler blokörler ilaçlar, solunum kaslarını etkileyeceği için hastanın solunumu mekanik aletler ile desteklenir.
Genel anestezi yöntemleri
1 - İntravenöz anestezi
Uygun anestezik ilaçların intravenöz yolla damar içine uygulanmasıyla anestezi sağlanır. Kısa süreli küçük müdahalelerde (kürtaj vb.) tercih edilir. Genellikle inhalasyon anestezisi uygulanmadan önce IV yoldan verilen anestetiği ardından inhalasyon anestezisine geçilir. İntravenöz anestezinin etki süresi kısadır ve hasta çok az bulantı veya kusma ile kendine gelir.
İntravenöz anestezi alan hastada, ani tansiyon düşmesi, taşikardi, kas seğirmesi görülebilir. Bu bakımdan hemşire ve anestezistin dikkatli olması gerekir.
2 - İnhalasyon anestezisi
Solunum yoluyla yapılan anesteziye inhalasyon anestezisi denir. Hastaya, anestetik bir ajanın intravenöz (IV) yolla uygulanmasının ardından inhalasyon anestezisine geçilir. En çok tercih edilen anestezi yöntemidir. Uçucu özelliği olan anestetik sıvı veya gaz ajanlar; istenilen, uygun oranda O2 ile beraber solunum yoluyla verilir. Gaz ajanlar, solunum yoluyla alveollerden kana ulaşır. Belli bir düzeyde, genel anestezi etkisi meydana gelir.
3 - Rektal anestezi
Anesteziklerin rektal yoldan verilmesiyle oluşturulan anestezi çeşidine denir. Günümüzde çok az tercih edilir.
4 - Elektro anestezisi
Elektrik akımı uygulanarak elde edilen anestezi şeklidir. Pratikte henüz kullanılmamaktadır.
Genel anestezinin evreleri
- Anestezi indüksiyonu; anestezinin başlatılması işlemidir.
- Anestezi idamesi; İndüksiyondan sonra anestezinin cerrahi girişim süresince ve bu girişimin gerektirdiği derinlikte belirli bir düzeyde sürdürüldüğü ve monitörden izlemlerin yapıldığı uygulama evresidir.
- Ayılma dönemi; cerrahi girişimin sonunda başlar. Anestezi altındaki hastanın tekrar tamamen uyanır, emirlere cevap verir, koruyucu refleksleri ve kas gücünün tam geri dönmüş duruma gelmesi ile sonuçlanır.
Genel anestezinin uygulandığı durumlar (endikasyonları)
Hastaya anestezi uygulanmadan önce bazı ilkelere dikkate edilir. Genel anestezinin tercih edildiği durumlar;
- Hastanın yaşı nedeniyle iletişim güçlüğü yaşandığında (örneğin bebekleri uzun süre belli bir pozisyonda tutmak zordur.)
- Geniş kapsamlı girişimlerde (özellikle solunum kontrolü gerektiren girişimler)
- Mental bozukluk durumunda
- Uzun süreli cerrahi girişimlerde (bölgesel anestezinin uygun veya yeterli olmadığı cerrahi girişimler)
- Bölgesel anestezinin etki ve süre bakımından yetersiz olması durumunda
- Lokal anestetiklere karşı reaksiyon gelişmesi durumunda tercih edilir.
KAYNAK: Hemsire.Com