Postoperatif süreç (ameliyat sonrası) hemşirelik bakımı hasta ameliyathaneden çıktıktan sonra taburcu edilene kadar hemşirenin yapması gereken tedavi-bakımın uygulanması sürecini kapsar.
Cerrahi operasyon geçiren hasta birey ameliyattan sonra ilk olarak ayılma ünitesine alınmaktadır
Ayılma ünitesi: hastanın ameliyat sonrası anestezi etkisi geçinceye, yaşam bulguları düzenli olana kadar yaklaşık 1-2 saat kaldığı ünitedir.
Hasta ameliyattan çıkmadan önce hasta için gerekli malzemeler ayılma ünitesinde hazırlanmaktadır. Bu sayede ayılma ünitesine gelen hasta için yapılması gereken uygulama ve tetkiklerde bir gecikme söz konusu olmayacaktır.
Hasta, ayılma ünitesine geldiği zaman hastaya uygun pozisyon verilmeli yani hastanın başı yana çevrilmeli ve başı mandibula üzerinden ileri doğru itilmelidir. Bu şekil bir pozisyonun verilme amacı dilin geriye kayıp solunum yollarını kapatmasını önlemektir.
Hastaya pozisyon verildikten sonra hemşire;
- Hastanın yaşam bulgularını ölçmekte
- Bilinç durumunu
- Cilt rengi
- Drenlerinin durumunu
- Pansumanlarını kontrol ederek herhangi bir anormal durum varlığının-yokluğunun tespitini yapmaktadır.
Yukarda belirtilenlere ek olarak;
- Hastanın ayılma ünitesine alındığı saat
- Hastanın bilinç düzeyi
- Hastanın uyarılara karşı tepkiler verip vermediği hemşireler tarafından kontrol edilmektedir.
Ayılma ünitesinde hastanın yaşam bulguları stabil oluncaya kadar 15 dakika da bir yaşam bulguları ölçülmektedir.
Hastanelerin kurum politikaları farklılık göstermekle beraber hastanın beden ısısı ise 2-4 saatte bir ölçülmektedir.
Hasta, ayılma ünitesinde cilt rengi ve nemi yönünden kontrol edilir çünkü cildin soğuk, soluk ve nemli olması şok belirtisidir.
Ayılma ünitesinde ayrıca, hastanın pansumanları ıslaklık ya da kanama yönünden kontrol edilir.
Hastaya verilen IV sıvılar sıvıların cinsi, miktarı ve gidiş hızı yönünden kontrol edilir.
Hastaya şayet kan veriliyorsa kanın vücuda gidiş hızı kontrol edilir.
Hasta, ayılma ünitesinden hastanın genel durumu göz önünde bulundurularak yoğun bakım ünitesine ya da hastanın cerrahi operasyon geçirdiği alanla ilgili olan servise gönderilir.
Hastanın ayılma ünitesinden servise gönderilebilmesi için hastada gözlenmesi gereken bazı kriterler vardır;
- Ameliyat sonrası hastada genel anestezinin etkilerinin geçmiş olması gerekmektedir.
- Hastanın yaşam bulguları stabil duruma gelmiş olması gerekir.
- Hasta vücudunun herhangi bir yerinde bulunan dreninde aşırı miktarda drenaj olmaması gerekir.
- Hastanın bilinci açılmış olması gerekir.
Bu kriterleri sağlayan hastalar kliniğe gönderilmeden hastanın gideceği kliniğe hastanın gönderileceği bildirilir. Kliniğe bildirildikten sonra hasta, dosyası ve ayılma ünitesindeki hasta takip izlem formuyla birlikte gönderilir.
Hasta, kliniğe alındıktan sonra;
- Hastanın yaşam bulguları
- Cilt rengi ve ısısı
- Bilinç durumu
- IV sıvı gönderiliyorsa miktarı ve gidiş hızı
- Hastanın drenaj tüpleri varsa onun uygun bir cihaza (şişe, torba, sakşın) bağlanması ve drenaj miktarının ölçülmesi sağlanır.
Burada bilinmesi gereken bir başka önemli şey ise hastanın ayılma ünitesine alınmasından taburcu olana kadar geçen dönemdeki temel bakımın amacı, cerrahi operasyon sonucu hastada bozulan homeostatik dengenin yeniden düzenlenmesini sağlamaktır.
Ameliyat sonrası süreçte verilen bakımın başlıca 10 hedefi bulunmaktadır;
- Kardiyovasküler fonksiyonu sürdürmek
- Renal fonksiyonu sürdürmek
- Solunum sistemi fonksiyonunu sürdürmek
- Hastanın yeterli beslenmesini, boşaltımını sağlamak
- Sıvı - elektrolit dengesini sürdürmek
- Hastanın yara iyileşmesini sağlamak
- Hastanın hareketini sağlamak
- Hastanın istirahatini sağlamak
- Hastada gelişebilecek komplikasyonları önlemek
- Hastaya psikolojik destek sağlamak
Hastaya verilen bakımlar bu hedefler etrafında oluşturulur ve hastanın verilen bakım-tedaviden memnun kalması, sağlığına kavuşmuş olması ve mutlu bir şekilde hastaneden ayrılması amaçlanır.
Hastanın klinikte kalma süresi ise hastanın preoperatif süreçteki psikolojik ve fizyolojik hazırlığının ne kadar etkin bir şekilde sürdürüldüğüne, hastanın cerrahi operasyonunun büyüklüğüne ve ameliyat sonrası hastada herhangi bir komplikasyonun gelişip gelişmediğine bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Hastanın taburculuk eğitimde ise hasta ve yakınlarına ameliyatın çeşidine göre, hastanın nelere dikkat etmesi gerektiği ve kontrolleri konusunda gerekli duyarlılığı göstermesi gerektiği söylenmektedir.
Postoperatif süreçte verilen bakımın temel amacı; hastanın herhangi bir komplikasyonla karşılaşmadan normal fonksiyonlarına kavuşabilmesini sağlamaktır.
Metin Yüksel ATAR
İlgili içerikler;
Cerrahi hastalıkları ve hemşirelik bakım planları
Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı