Pankreas; karın boşluğunda bulunan ve salgı üreten bir bezdir. Vücutta endokrin ve ekzokrin olmak üzere iki işlevi vardır. Endokrin (iç salgı) işlevi insülin ve glukagon salgılamaktır. Ekzokrin (dış salgı) işlevi ise sindirim enzimleri ve sodyum bikarbonat salınımıdır. Pankreasın iltihaplanmasına ise “pankreatit” denir. Pankreatit akut veya kronik olabilmektedir.
Akut pankreatitin sebepleri
- Alkol kullanımı
- Travma
- Safra taşları
- İlaçlar
- ERCP (Pankreas grafisi)
- HIV (enfeksiyonlu seyrettiği için)
- Cerrahi operasyonlar
- Pankreas kanallarındaki tıkanıklıklar
- İskemik ataklar
- Enfeksiyonlar
- Akrep zehiri
- Şişmanlık
- Kötü huylu tümörler
Akut pankreatitin belirti ve bulguları
- Endokrin ve ekzokrin işlev bozuklukları
- Ödem
- Ağrı (Tabloya hâkim olan, en sık ortaya çıkan belirtidir. Ağrının sırta doğru yayıldığı hissedilir.)
- Nekroz
- Ağrıdan dolayı bulantı ve kusma
- Hipotansiyon
- Hipertermi (enfeksiyondan kaynaklı olarak)
- Şiddetli pankreatitler de Grey - Turner ve Cullen belirtisi (Kan pigmentlerinin neden olduğu karın bölgesinde lokalize olmuş lekedir.)
Akut pankreatit tedavisi
- Pankreatit komplike değilse ilaç tedavisi uygulanır. (İlaç tedavisinde amaç; sıvı elektrolit dengesini sağlamak ve korumaktır.
- Hastalığın tablosunda hakim olan belirti ağrı olduğu için ağrı kontrolü sağlanmalıdır. (Analjezikler ile)
- Hastalık kronikleşirse cerrahi operasyon gerçekleştirilir.
Akut pankreatit hemşirelik tanıları
(Hemşirelik girişimlerine ulaşmak için aşağıdaki tanılara tıklayabilirsiniz.)
- Travma riski
- Sıvı volüm eksikliği
- Kan glikozunda değişkenlik riski
- Sağlığı sürdürmede etkisizlik
Akut pankreatit hemşirelik girişimleri
- Akut pankreatitte amaç sıvı elektrolit dengesini korumak olduğu için sıvı elektrolit takibi yapılır. Eğer sıvı kaybı gözleniyorsa IV sıvı takviyesi yapılır.
- Hastanın tahlilleri sık sık kontrol edilir. (Kanama riskinden dolayı hemoglobin düzeyi takibi önemlidir.)
- Hastanın yaşamsal bulguları (ANT) takip edilir.
- Hastanın ağrısı şiddetli olabilir. Kontrolü sağlamak için yüksek potansiyelli ilaçlar verilmez. (morfin, aldolan vb.)
- İnsülin salgısı pankreasın görevi olduğu için pankreasın işlevi bozulduğunda hastanın şekeri yükselebilir.
- Yaşamsal bulguların yanı sıra kan şeker takibi yapılması önemlidir.
- Eğer iltihabi bir durum varsa hekim orderına göre antibiyotik tedavisine başlanır.
- Pankreatitde ağrı majör belirti olduğu için sık sık hastanın ağrı durumu sorgulanarak skorlanmalıdır.
- Hastalığın seyri ağırlaşıyorsa tedavisi yoğun bakım şartlarında gerçekleştirilmelidir.
KAYNAK: Hemsire.Com