Sinir fizyolojisi hemşirelik ders notları

Sinir fizyolojisi, sinir sistemini incelemektedir. Sinir sistemi, kısaca tanımlarsak Sindirim Sistemi, Solunum Sistemi, Boşaltım Sistemi, Dolaşım Sistemi ve Endokrin Sistem arasındaki uyumdan sorumludur.

Sinir sisteminin organizasyonu iki başlık altında incelenir:

Merkezi Sinir Sistemi (M.S.S.):

• Beyin ve Omurilik
• Çevre (periferik) Sinir Sistemi (P.S.S.)
  • Beyin sapı ve omurilikten çıkan sinirler
    1. Duyu sistemi
    2. Motor sistem
• Otonom sinir sistemi
• İstemsiz faaliyetler/sindirim faliyetleri/salgı faaliyetleri vb..
• Somatik motor sistem
• Beden/kas hareketleri

Otonom Sinir Sistemi – Zıt çalışan dallar

• • Parasempatik S.S.
    • “Dinlen ve beslen; Kestir ve sindir “
    • Vücudu “yenileyen” sistem
  • Sempatik S.S.
    • “Savaş veya kaç!“
    • Enerji gerektiren faaliyetler

Sinir Hücresi (nöron) dendritler, hücre gövdesi (soma), akson ve sonlanma (terminal) dan oluşur.

Sinir Hücresinde Metabolizma ve Sentez:

• Hücre Gövdesi: Sentez ve enerji üretim yeri
• Aksonda taşınma
  • Kesecikler (veziküller) –
    • Uçlara doğru (anterograd)
    • Uçlardan hücre gövdesine (retrograd)
  • Elektriksel değişimler

Aksonda Taşınma – “Hücrenin Teleferikleri”

• İleri yönde (anterograd)
• Geriye doğru (retrograd) taşınma…
• Hız?
  • Hızlı taşınma: 20-70mm/gün (mitokondri, salgı kesecikleri vb.)
  • Yavaş taşınma: 0,2-3mm/gün (nörofilamentler mikrotübüller)
• Taşıyıcı Proteinler:
  • Kinesin (uca)
  • Dinein (gövdeye)

Glia Hücrelerinin İşlevleri

• Glia = Bir arada tutucu
  • Nöron gövdelerini desteklemek
  • Miyelin kılıf oluşturmak
  • Bölümler arası bend görevi yapmak
  • Çöpçülük/savunma ve metabolik destek

Elektriksel İşaretleşme: İyon Derişimleri ve Potansiyeller

• Zar potansiyeli değişimleri
  • Hücrede derişim farklılıkları
    • [Na+, Cl– ve Ca2+] H.D.S.da yüksek!
    • [K+] H.İ.S.’da yüksek!
  • Depolarizasyon – elektriksel sinyal

Tetikleme Bölgesi: A.P. Başlangıcı

• Uyarıcı Sinyaller: Depolarizasyon; eşiğe yaklaşma
• Duraklatıcı (inhibitör) sinyal: Hiperpolarizasyon; eşikten uzaklaşma

Sinir Hücreleri Arası İletişim – SİNAPS

• Elektriksel Sinapslar: Geçit bölgeleri (Gap junctions)
  • Çok hızlı iletim
  • Örnek: Kalp kası hücreleri
• Kimyasal Sinapslar
  • Presinaptik Uç
    • Nörotransmitterlerin sentezi
    • Ca2+  ve nörotransmitter salgısı
  • Sinaptik aralık
  • Postsinaptik hücre: Reseptörler

Neden Sinapslar Var?

• Tek yönlü ileti sağlarlar.
• Yanıt şiddeti düzenlenebilir.
• Verilerin dağıtılması-süzülmesi mümkün
• Uyarlanabilirlik (plastisite)
• Açılıp-kapatılabilme özellikleri var.
• Gereksiz uyarıları süzerler…