Ölçüme başlamadan önce;
- Kalem
- Tansiyon aleti
- Setoskop
- Hemşire gözlem formu yanınızda bulunmalıdır. Malzemelerin tam olması, size zaman kazandırır.
Arterial kan basıncı ölçümü için koldaki brakial arter ve bacaktaki popliteal arter kullanılır. Fakat bacağın çapına uygun manşet her zaman bulunamadığından ve kola göre hasta veya yaralıya pozisyon vermek zor olduğundan mecbur kalınmadıkça bacaktaki popliteal arter kullanılmaz. Genellikle brakial arter tercih edilir.
İşlem öncesinde! Kolun ölçüme uygun olup olmadığı kontrol edilir;
- Kolda intravenöz (damar içi) sıvı tedavisi
- Hemodiyaliz için açılmış şant
- Koltuk altında travma
- Herhangi bir ameliyat geçirmiş ise, kişiye mastektomi (memenin cerrahi olarak çıkarılması) yapılmış ise ölçüm diğer kolda yapılır.
Yukarıda sayılan durumlardan dolayı her iki koldan da ölçüm yapılamaz ise bacaktaki popliteal arter tercih edilir ve ölçümün yapıldığı bölge mutlaka yazılmalıdır çünkü brakial arterden ölçüm ile popliteal arterden ölçüm arasında kan basıncı değerleri açısından farklılık vardır. Bacaktaki sistolik kan basıncının değeri, koldaki kan basıncının değerinden 10-40 mmHg daha düşük olabilir.
Evde tansiyon nasıl ölçülür? (Video Anlatım)
TANSİYON ÖLÇME UYGULAMASI (Brakial arterden kan basıncı ölçme)
1 - Eller yıkanıp eldiven giyilir
2 - Tansiyon aleti ve steteskop hazırlanır.
3 - Hastaya veya yakınına yapılacak işlem açıklanır.
4 - Hastanın egzersiz, merdiven çıkma, yemek yeme, sigara içme gibi durumları sorulmalı ve mutlaka dinlendirildikten sonra ölçüme başlanmalıdır. Hastanın durumu acil değil ise 15-20 dakika dinlendikten sonra ölçüme başlanır.
5 - Hastanın bilinci yerinde ise işlem sırasında kan basıncının yüksek çıkmaması için konuşmaması gerektiği açıklanır.
6 - Hastaya oturur yada yatar pozisyon verilir.
7 - Ölçüm yapılacak kolda sıkan giysiler varsa giysiler çıkarılır. Ölçüm yapılacak bölge tamamen açıkta kalmalıdır.
8 - Ölçüm yapılacak kol, kalp seviyesine kadar kaldırılır. Ölçüm sırasında kolun kalp seviyesinin altında veya üstünde olması kan basıncı sonucunda değişiklik yapabilir. Bu nedenle ölçüm boyunca kol, kalp seviyesinde olmalıdır. Avuç içi yukarı bakacak şekilde alttan desteklenmelidir.
9 - Hastaya uygun tansiyon aleti seçimi yapılır.
10 - Hastanın dirsek ön çukurundaki brakial arter parmak uçları ile palpasyon (hissetmek) ile yeri belirlenir.
11 - Manşonun içindeki hava tamamen boşaltılır. Brakial arterin palpe edilen bölgesinden iki buçuk ya da üç santimetre yukarıda ve bağlantı boruları ön kolun üst yüzeyinde olacak şekilde manşet kola yerleştirilir.
12 - Hasta veya yaralının kolunun genişliğini saracak şekilde kolun etrafında sarılır. Manşetin sonuna gelindiğinde yapıştırıcı bantları ya da çengelleri takılır.
13 - Stetoskobun kulaklıkları ve alıcı bölümleri dezenfektan solüsyonlarla temizlenir.
14 - Brakial arterin yeri tekrar belirlenerek stetoskobun kulaklıklarını kulağa, alıcısı ise brakial arter üzerine yerleştirilir.
15 - Puvar avuç içine alınır. Baş ve işaret parmakları kullanılarak hava ayar düğmesi kendimize doğru döndürülerek hava çıkışı olmayacak şekilde sıkıca kapatılır.
16 - Manşona uygulanacak basınç değerini belirleyebilmek için stetoskop alıcısını tespit eden el ile ölçüm yapılacak koldaki radial arter palpe edilir.
17 - Avucun içindeki puvar, hızlı bir şekilde basıp bırakılarak pompalanır ve bu sayede manşon şişer. Puvarı yavaş pompalama, venöz birikime neden olur. Bu durumda tansiyon düşük çıkabilir.
18 - Pompalama işlemine, radial arterden nabız atımı hissedilemeyene kadar devam edilir. Nabız atımının hissedilmediği anda, manometredeki ibrenin değeri belirlenir. Belirlenen bu değere 30 mmHg daha eklenerek puvar pompalanır. Böylece manşonun şişirileceği basınç değeri belirlenmiş olur. Örneğin nabız değeri en son 150 mmHg’de hissedildi ise 180 mmHg’ye kadar manşonu şişirilebilir. Böylece sistolik kan basıncını ölçerken oluşabilecek hatalar önlenir.
19 - Bir el ile puvar şişirilirken diğer el ile de brakial arter üzerinde stetoskop sabit tutulmaya çalışılır.
20 - Puvarın hava ayar düğmesi kendinizden dışa doğru döndürülerek açılır ve manşonun havasının boşalma hızı manometrede 2-3 mmHg/saniye düşme olacak şekilde ayarlanır. Eğer manşonun içindeki hava çok hızlı ya da çok yavaş boşalır ise sonuç yanlış olabilir.
21 - Manşonun havası boşalırken ilk duyulan seste manometrenin ibresinin kaçı gösterdiği belirlenir. Bu değer, yani, ilk duyulan ses sistolik kan basıncı değeridir.
22 - Aynı hızda, manşonun havası boşaltılmaya devam edilir. Bu sırada sesler duyulmaya devam eder. Seslerin kaybolduğu andaki manometredeki değerde diastolik kan basıncı değeridir. Bundan sonra manşonun havası hızla ve tamamen boşaltılır.
23 - Belirlenen değer, kontrol edilmek isteniyorsa ya da sesler tam olarak duyulmamış ise manşonun havası tamamen boşaltılır. Manşet, koldan çıkarılır, 30-60 saniye beklenir. Ardından tekrar ölçüm yapılır.
24 - Manşet ve stetoskop çıkartılır. Malzemeler, tekrar kullanıma hazır hâle getirilerek yerlerine yerleştirilir.
25 - Hastaya rahat edebileceği bir pozisyon verilir.
26 - Ölçüm sonrası eldiven çıkartılır.
27 - Ölçümün hangi yolla yapıldığı ve sonucu hasta takip kâğıdına yazılır. Eğer normalden yüksek ya da düşük bir sonuç çıkmış ise ekibin diğer üyelerine sonuç iletilir.
Not: Kan basıncı ölçümü sırasında duyulan seslere korotkoff sesler denir ve bu seslerin dört evresi vardır.
Bireyin kan basıncı ilk defa ölçülüyorsa her iki koldan da ölçüm yapılır. Kan basıncı sağ veya sol koldan ölçülebilir ancak kalbe yakınlığı nedeniyle sol kol tercih edilir. Her iki kol arasında 5-10 mmHg fark vardır. Bu farkın 10 mmHg’den fazla olması damar hastalıkları ile ilgili bir problem olduğunu gösterir. Bu durum mutlaka hekime bildirilmelidir.
KAYNAK: Hemsire.Com
İlgili içerikler;
Tansiyon (Kan Basıncı) Nedir? Normal Tansiyon Değerleri
Tansiyonu (Kan Basıncını) Etkileyen Faktörler
Bacaktan Tansiyon Nasıl Ölçülür?