Yemek borusu (özofagus) kanserine dair ilgilendiğiniz içeriğin üzerine tıklayabilirsiniz.
Yemek borusu (özofagus) kanseri nedir?
Yemek borusu (özofagus) kanseri belirtileri
Yemek borusu (özofagus) kanseri nedenleri
Yemek borusu (özofagus) kanseri risk faktörleri
Yemek borusu (özofagus) kanseri komplikasyonları
Yemek borusu (özofagus) kanserine karşı alınabilecek önlemler
Yemek borusu (özofagus) kanseri tanı yöntemleri
Yemek borusu (özofagus) kanseri türleri
Yemek borusu (özofagus) kanserinde evreleme nasıl yapılır?
Yemek borusu (özofagus) kanseri tedavi yöntemleri
Yemek borusu (özofagus) kanseri hemşirelik bakım planı
Yemek borusu (özofagus) kanseri nedir?
Özofagus (yemek borusu) kanseri; boğazdan başlayarak mideye kadar uzanan uzun, içi boş boru şeklinde organ olan yemek borusunda (özofagusta) meydana gelen kanserdir.
Özofagus (yemek borusu); Yutakla mide arasında yaklaşık 20 - 25 cm kadar uzunlukta düz kaslardan oluşur. Yemek borusu kaslarının kasılıp gevşemesi ile yuttulan gıdayı boğazın arkasından mideye, sindirilmek üzere taşımaya yardımcı olan sindirim sistemi organıdır. Bu kaslar ters yönde kasılırsa kusmaya sebep olur. Yemek borusunda kimyasal veya fiziksel sindirim gerçekleşmez.
Yemek borusu kanseri genellikle yemek borusunun içini döşeyen epitel doku hücrelerinde başlar ve yemek borusunun herhangi bir yerinde meydana gelebilir. Erkekler yemek borusu kanserine kadınlardan daha sık yakalanmaktadır.
Özofagus kanseri kanser ölümleri sırasında en yaygın altıncı ölüm sebebidir. Farklı coğrafi bölgelerde görülme oranları beslenme alışkanlıklarından dolayı değişiklik gösterebilir. Bazı bölgelerde, yemek borusu kanserine yakalanmış hastaların fazla olmasının sebebi tütün, alkol kullanımının fazla olmasındandır.
Yemek borusu (özofagus) kanseri belirtileri
Özefagus kanseri erken belirti ve bulgu göstermeyen bir kanser tipidir. Kanser belirli bir büyüklüğe ulaştığında belirtileri;
- Yutkunma güçlüğü (disfaji)
- Yutma ağrısı
- İstemsiz kilo kaybı
- Göğüs ağrısı
- Göğüste basınç veya yanma
- Hazımsızlık veya mide yanması
- Öksürme veya ses kısıklığı
- Yemek yerken boğazda takılma hissi
- Sırtta kürek kemikleri arasına veya boğaza vurabilen ağrı
- Boyunda büyümüş lenf bezleri
Yemek borusu (özofagus) kanseri nedenleri
Yemek borusu kanserinin nedenleri tam olarak anlaşılabilmiş değildir.
Yemek borusu kanseri, yemek borusundaki hücrelerin DNA’larında meyfana gelen mutasyonlar sonucu gelişir. Mutasyonlar hücrelerin kontrolsüzce büyüyerek çoğalmasına sebep olur. Oluşan anormal hücreler yemek borusunu ve yemek borusuna yakın bölgelere yayılarak tümör oluştururlar.
Yemek borusu (özofagus) kanseri risk faktörleri
Yemek borusundaki kronik irritasyonunun (sürekli tahriş edici etkenlerden dolayı deri veya mukozada meydana gelen tahriş.) yemek borusu kanserine sebep olan değişikliklere katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Yemek borusu hücrelerinde tahrişe neden olan faktörler ve yemek borusu kanseri riskini arttıran faktörler;
- Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD)
- Sigara kullanma
- Yemek borusu hücrelerinde kanser gelişimi öncesi değişiklikler (örnek; barrett özofagusu)
- Obezite
- Alkol kullanma
- Safra reflüsü
- Gevşemeyen bir özefageal sfinkter nedeniyle yutma zorluğu (akalazya)
- Sürekli olarak çok sıcak sıvıları içmek
- Yeteri kadar meyve ve sebze tüketmemek
- Göğüs veya üst karın bölgesinden radyasyon tedavisi görülmesi
Yemek borusu (özofagus) kanseri komplikasyonları
Yemek borusu kanserinin ilerleyen evrelerinde görülecek komplikasyonlar;
- Özofagus obstrüksiyonu: Kanser, yiyecek ve sıvıların yemek borusunuzdan geçmesini zorlaştırabilir veya tamamen engelleyebilir.
- Ağrı: İlerlemyen özofagus kanserinde ağrı ile karşılaşılır.
- Yemek borusunda kanama: Yemek borusu kanseri kanama sebebi olabilir. Kanama genellikle kademelidir. Bazı durumlarda ani ve şiddetli olabilir.
Yemek borusu (özofagus) kanserine karşı alınabilecek önlemler
Yemek borusu kanseri riskini azaltmak için;
- Sigara kullanılmamalı; Sigar kullanıyorsanı mutlaka bırakın. Sigarayı biran önce bırakmak için sigara bırakma polikliniklerine başvurabilirsiniz. sigara bırakma polikliniklerinde sigarayı bırakmanıza yardımcı olacak ilaçlar ve danışmanlık hizmetleri verilmektedir. Eğer sigara kullanmıyorsanız başlamayı asla düşünmeyin.
- Alkol kullanıyorsanız bırakın veya ölçülü kullanın; Alkol tüketen biriyseniz alkol tüketimini ölçülü düzeyde tutun. Sağlıklı kişiler için ölçülü alkol tüketim düzeyi;
- Her yaştan kadın ve 65 yaşından büyük erkeklerde günde bir kadeh içki
- 65 yaş ve altındaki erkekler günde iki kadeh içki tüketmek anlamına gelmektedir. - Meyve ve sebze tüketimini artırın; Beslenme şeklinizi çeşitli sebze ve meyvelerle renklendirin :)
- Vücut kitle indeksinizi normal seviyede tutun; Kilonuz fazlaysa veya obeziteyseniz kilo vermeniz geekmektedir. Doğru şekilde kilo vermek için doktorunuz ve diyetsiyene başvurun. Hedefiniz haftada yarım veya 1 kilo vererek normal kilonuza ulaşmak olsun.
Yemek borusu (özofagus) kanseri tanı yöntemleri
Yemek borusu (özofagus) kanseri tanısını koymak için;
- Baryumlu özefagus grafisi
- Pozitron emisyon tomografisi (PET)
- Endosografi
- Bilgisayarlı tomografi (BT)
- Biyopsi (endoskopide esnasında alınır.)
- Magnetik rezonans (MR)
- Akciğer filmi
- Ultasonografi
- Kemik sintigrafisi
- Bronkoskopi tetkiklerinden biri veya bir kaçı yapılır.
Yemek borusu (özofagus) kanseri türleri
Yemek borusu kanseri, ilgili hücrelerin tipine göre sınıflandırılır. Tipi tespit edilen yemek borusu kanseri türü tedavi seçeneklerini belirlemede önemlidir. Yemek borusu kanseri türleri;
- Adenokarsinom: Yemek borusunun mukus salgısı yapan bezlerini oluşturan hücrelerde başlar. Adenokarsinom genellikle yemek borusunun alt kısmında meydana gelir. Adenokarsinom dünyada en sık karşılaşılan yemek borusu kanseri çeşididir. En çok beyaz ırklı erkekleri etkiler.
- Skuamöz hücre karsinomu: Yemek borusunun yüzeyini döşeyen düz, ince hücrelere skuamöz hücreler denir. Skuamöz hücre karsinomu en çok yemek borusunun üst ve orta kısmında meydana gelir. Skuamöz hücre karsinomu dünyada en yaygın ikinci yemek borusu kanseri çeşididir.
- Nadir görülen özofagus kanseri türleri;
- Küçük hücreli karsinom
- Sarkoma
- Lenfoma
- Melanoma
- Koryokarsinom
Yemek borusu (özofagus) kanserinde evreleme nasıl yapılır?
Yemek borusu kanseri tanısı konulduktan sonra doktorun nasıl bir tedavi yöntemi uygulayacağına karar vermesi gerekir. Tedaviye başlamadan önce kanserin lenf düğümlerine ve vücudunuzun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığı tespit edilmelidir. Kanserin kaçıncı evrede olduğunu belirlemek için yapılması gereken ek testler;
- Endoskopik ultrason (EUS)
- Bilgisayarlı tomografi (BT)
- Pozitron emisyon tomografisi (PET)
Kanser evresinin koymak için bu işlemlerden gelen sonuçlar değerlendirilir. Yemek borusu kanseri evreleri, 0’dan IV’e kadar olan Roma rakamlarıyla adlandırılır. En düşük evreler, kanserin küçük olduğunu ve sadece yemek borusunun yüzeysel katmanlarını etkilediğini gösterir. Evre IV'te kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılmış ve ileri evre kanserdir.
Yemek borusu (özofagus) kanseri tedavi yöntemleri
Yemek borusu kanseri tedavi şekli;
- Kanserde rol oynayan hücrelerin türüne
- Kanserinizin evresine
- Genel sağlığınıza
- Tedavi tercihlerinize göre belirlenir.
Cerrahi tedavi
Yemek borusu kanseri ameliyatı
Kanser tedavisinde cerrahi müdahale tek başına veya diğer tedavilerle birlikte uygulanabilir. Yemek borusu kanserini tedavi etmek için yapılan ameliyatlar;
- Çok küçük tümörleri almak için uygulanan cerrahi:
Kanser çok küçüktür ve özofagusun yüzeysel tabakasıyla sınırlıdır. Kanseri ve onu çevreleyen sağlıklı doku sınırı cerrah tarafından alınabilir. Bu ameliyat, boğazdan geçerek yemek borusuna kadar inen bir endoskop kullanılarak yapılabilir. - Özofagusun bir kısmının çıkarılması için uygulanan cerrahi (özofajektomi):
Özofajektomi esnasında, cerrah özofagusun tümör içeren bölümünü, midenin üst kısmının bir bölümünü ve yakındaki lenf bezlerini alır. Geri kalan yemek borusu mideye tekrar bağlanır. Genellikle bu işlem mideyi kalan yemek borusuyla birleştirmek için mide yukarı çekilir.
- Özofagusun bir kısmını ve midenin üst kısmını çıkarmak için uygulanan cerrahi (özofajogastrektomi):
Özofajogastrektomi sırasında, cerrah özofagusun bir kısmını, yakındaki lenf düğümlerini ve midenin büyük bir kısmını çıkarır. Midenin geri kalanı yukarı çekilir ve özofagusa yeniden bağlanır. Gerekirse kolonunun bir parçası mideyi özofagusa bağlamada kullanılır.
Yemek borusu kanseri ameliyatı, kalan özofagusun mideye tekrar bağlandığı bölgede;
- Enfeksiyon
- Kanama ve sızıntı gibi ciddi komplikasyonlar görülebilir.
Özofagusu çıkarma ameliyatı, açık ameliyatla büyük kesiler kullanarak yapılabileceği gibi ciltteki birkaç küçük kesiden girilerek özel cerrahi aletlerle laparoskopik olarakda yapılabilir. Ameliyatın nasıl yapıldığı kişisel duruma ve cerrahın süreci nasıl yönettiğine göre değişiklik gösterebilir.
Yemek borusu kanseri komplikasyonları tedavisi
Özofagal stent
Özofagus obstrüksiyonu ve yutkunma zorluğu (disfaji) tedavileri;
- Özofajial obstrüksiyonu (tıknıklığı) rahatlatma:
Yemek borusu kanseri özofagusu daraltmışsa, cerrah yemek borusu açıklığını sağlamak için stent yerleştirebilir. Stent yerleştirmek için endoskop ve özel aletler kullanılmaktadır. Tıkanıklığı gidermek için diğer seçenekler ameliyat, radyoterapi, kemoterapi, lazer tedavisi ve fotodinamik terapide vardır. - Yeteri düzeyde beslenmenin sağlanması:
Yutma güçlüğü çekmeniz veya yemek borusu ameliyatı geçirilmesi sonrasında hekim bir beslenme tüpü önerebilir.
Besleme tüpü; yemek borusu kanser tedavisinden sonra iyileşmenin sağlanması için gerekli vakiti sağlamak için besinlerin doğrudan karına veya ince bağırsağa iletilmesini sağlar.
İlgili içerik: Gastrostomi yoluyla beslenme (PEG) ve hemşirelik bakımı (Başa dön)
Kemoterapi
Kemoterapi, özofagus kanserinde çok sık kullanılan bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi tümörü ilaçla tedavi edilmesi anlamına gelmektedir. Kanser hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını önleyerek onları hasara uğratır.
Kemoterapi ilaçları yemek borusu kanserli hastalarda ameliyattan önce (neoadjuvan) veya sonrasında (adjuvan) kullanılır. Kemoterapi radyasyon tedavisiyle de birleştirilebilir buna kemoradyoterapi denir. Yemek borusunun ilerisine yayılmış kanserlerde kemoterapi kanserin yol açtığı bulgu ve belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olmak için tek başına da kullanılabilir.
Radyoterapi (ışın) tedavisi
Radyoterapi (ışın tedavisi): İyonize radyasyonun kullanılarak kanser hastalığının tedavi edilmesine denir. Radyoterapi ile verilen yüksek dozdaki radyasyon, kanserli hücreleri ölmesini ve bölünüp çoğalmalarını engelleyebilir. Radyoterapi, normal hücrelere göre çok daha hızlı büyüyerek, çoğalan kanser hücreleri üzerinde büyük etkiye sahiptir.
Tüm kanser tedavilerinde %60 oranında yeri bulunan radyoterapide günümüzde hedefe yönelik tedavi yaklaşımı uygulanmaktadır. Radyoterapi esnasında tümörlü alan belirlenir, ışınlar daha yüksek dozda ve yalnızca kanserli hücrelere gönderilir. Radyoterapi bölgesel bir tedavidir. Günlük 15-20 dakikalık seanslarla uygulanur işlem sonrasında hasta rutin hayatına kaldığı yerden devam edebilir.
Radyoterapi& hastanın etkin bir şekilde tedavi edilmesinin yanında tedavi sonrasında kaliteli bir yaşam sürmesi de hedeflenmektedir. Radyoterapi uygulaması tümörün çevresini tamamen saran ve yalnızca kanserli bölgeyi hedef alan bir tedavi şeklidir. Bu yöntemle sağlıklı dokular daha çok korunabilmekte, yüksek düzeyde ışın kullanılabildiği için de tümör daha yüksek oranda kontrol altına alınabilmektedir. Normal dokuyu radyasyondan tamamen korumak mümkün olmasa da dokuların tolerans dozlarını aşmayacak şekilde bir ışınlama ile hastanın konforu sağlanabilmektedir.
Radyokemoterapi
Kemoterapi ve radyasyon terapisinin birleştirilmesine radyokemoterapi denilmektedir. Radyokemoterapi iki tedavinin de etkinliğini artırabilir. Radyokemoterapi aldığınız tek tedavi olabilir veya cerrahi müdahaleden önce kullanılabilir. Ancak, kemoterapi ve radyasyon tedavilerinin birleştirilerek kullanılması, yan etkileri ve yan etkilerin ciddiyetini artırır.
Yemek borusu (özofagus) kanseri hemşirelik bakım planı
- Hasta ameliyat sonrasında ağrı veya duyarlılık hissedebilir. Hasta bu açıdan takip edilir.
- Hasta oral membranda sorunlar yaşayabilir. Hastaya düzenli olarak ağız bakımı verilmelidir.
- Hastanın bulantı kusma durumu sürekli değerlendirilir ve kayıt altına alınır.
- Hastanın beslenme alışkanlığı düzenlenir. (Diyetisyen yardımıyla)
- Hastanın kilo takibi yapılır.
- Hastanın yutma güçlüğünü engellemek için sıvı gıdaların alımı desteklenir.
- Katı gıdalar kolay yutabilmesi için püre haline getirilir.
- Hastanın kontrol muayenesine mutlaka gelmesi gerektiği belirtilir.
- Hastalara randevuları hakkında bilgi verilir.
- Hastanın ruhsal durumu desteklenir.
- Hastaya ailesinin ve arkadaşlarının psikolojik destek vermesi istenir
- Hastanın kendini ifade etmesi sağlanır, hasta dinlenir.
- Hastanın stres durumu azaltılır.