Engellilik 3 başlık altında incelenmektedir:
Yetersizlik (Impairment): Psikolojik, fizyolojik veya anatomik yapının fonksiyon kaybı ya da normalden sapması durumudur. Organ seviyesindeki bozuklukları ifade eder.
Özürlülük (Disability): Sağlığın bozulması sonucu oluşan yetersizlikten dolayı herhangi bir yeteneğin normal kabul edilen bir kişiye göre azalması veya kaybedilmesidir. Bireysel düzeydeki bozuklukları ifade eder.
Engellilik (Handicap): Yetersizlik veya özürlülük nedeniyle, kişinin yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel durumuna göre normal kabul edilen yaşantısını yerine getirememesi durumudur.
Sakatlık : Özürlülük sonucu oluşan ve normal bir insanın başarıyla sonuçlandırabileceği bir aktiviteyi yapmaktaki sınırlılık ya da eksiklik.
DSÖ, dünya genelinde yaklaşık 600 milyon kişinin engelli olduğunu ve %80’inin sağlık ve rehabilitasyon hizmetlerinin yetersiz olduğu az gelişmiş ülkelerde yaşadığını bildirmektedir.
Engellilerin Türkiye nüfusun toplam nüfusa oranı % 12.29 (yaklaşık 8.5 milyon) olarak tahmin edilmektedir.
Engelliliğin Sebepleri:
1.Doğuştan engelilik ve genetik hastalıklar
Akraba evlilikleri
Kalıtsal hastalıklar
Rh uyuşmazlığı
2. Annenin sahip olduğu kronik hastalıklar
Diyabet
Hipertansiyon
Epilepsi
Kalp hastalıkları
3. Gebelikte geçirilen enfeksiyon hastalıkları
Kızamıkçık
Toksoplazma
Hepatit B
Suçiçeği
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
4. Annenin yaşı
5. Annenin hamilelik döneminde karşılaştığı sorunlar
Doktor kontrolünde kullanılmayan ilaçlar
Tehlikeli kimyasal maddeler sonucu annenin zehirlenmesi
Röntgen ışınlarına maruz kalma
Annenin kötü ve yetersiz beslenmesi
Stres
6. Doğum esnasında karşılaşılan sorunlar
Uzun süren doğum süreci sonucu bebeğin oksijensiz kalması
Doğum esnasındaki yanlış uygulamalar
Erken veya geç doğum
7. Doğum sonrasında karşılaşılan sorunlar
Bebekte yüksek ateş ve havale görülmesi
Kafa travmaları, kazalar
Uzun süren sarılık
Zehirlenmeler
Bebeğin aşırı derecede antibiyotik veya diğer ilaçları alması
8. Doğum sonrası dönemde engellilik nedenleri
Yenidoğan döneminde rastlanılan metabolik sorunlar
Psikososyal örselenmeler
İş kazaları ve meslek hastalıkları
Ev kazaları
Trafik kazaları
Çevresel faktörler
Yaşlılık
Doğal afetler
Engelliliğin Önlenmesinde Halk Sağlığı Hemşirelerinin Görevleri:
- Genel eğitim ve sağlık eğitimi,
- Hijyen ve sağlık önlemleri,
- Aşılama,
- Mesleki kazaları azaltmaya yönelik yasalar çıkartma,
- Güvenli iş koşulları sağlama,
- Beslenme ve bakımı iyileştirme vb.
- Erken tanı ve hastalıkların, bozuklukların tedavisi.
- Mesleki olarak erken müdahaleler ve amputasyon,
- Zararlı ajanların veya diğer risk faktörlerinin azaltılması,
- Mesleki ve eğitimsel danışmanlık
- İşe uygun gerekli koşulların sağlanması vb.
- Ameliyat, fizyoterapi, meslek terapisi, konuşma terapisi vb.
- Kendine bakım eğitimleri,
- Teknik yardımlar sağlama,
- Sosyal ve mesleki danışmanlık, rehberlik,
- Mesleki eğitimler,
- Eğitimin ve uygun işlerin sağlanması,
- Engelliliğe yönelik davranışları ve tutumları düzeltmek için toplumsal eğitim vermek,
- Fiziksel engelleri ortadan kaldırmak vb.
GÖÇMENLER:
Kişilerin gelecek yaşantılarının tamamını veya bir kısmını geçirmek üzere, sürekli ya da geçici bir süre için bir iskan ünitesinden bir başkasına yerleşmek amacıyla yaptıkları coğrafi yer değiştirme olayına GÖÇ denir. Göç olayı nüfusun sadece niceliğini değiştirmekle kalmaz, aynı zamanda nüfusun kalitatif yapısında da (okur-yazarlık, iş ve meslek gibi) yapısal değişmelere neden olur.
MADDE BAĞIMLILARI
- Madde Bağımlılığının Nedenleri:
- Psikolojik nedenler
- Kalıtımsal nedenler
- Aile
- Kişilik
- Diğer nedenler
Kişilerin bağımlılıktan kurtulma isteğinin karşılanması, bağımlılığın getirdiği sosyal ve ekonomik zorluk sonucunda insanlar yasal olmayan eylemler yapabilmekte ve suç işlemektedirler.
Uygulanan uzun süreli tedavilerin topluma maliyeti çok yüksekti ve iyileştikten sonra yineleme olasılığı çok yüksektir. Her türlü önleme programı maliyetinin, tedavi maliyetinden daha düşük olduğu gözlenmiştir.
Madde Bağımlılığına Karşı Halk Sağlığı Hemşiresinin Rolü
- Öncelikle toplumda kullanılan maddeler belirlenmeli
- Maddelerin hangi yollardan kullanıldığı belirlenmeli
- Kimler tarafından kullanıldığı belirlenmeli
- Bireylere sağlık eğitimi yapılmalı (kitle iletişim araçları ile)
- Risk altındaki bireyler ve aileler yakından izlenmeli
- Madde satışı yapan yerler sıkı denetlenmeli
- Olgular erken yakalanmalı
- Ciddi komplikasyonlar olmadan kullanım sonucu oluşan zararların tedavisine başlanmalı
- Madde bağımlılığı sonucu oluşan etkiler belirlenmeli
- Madde kullanıcısı olan kişiler madde bağımlılığına yönelik hizmet veren kurumlara yönlendirilmeli (AMATEM, ADSIZ ALKOLİKLER, Psikiyatri Servisleri vb.)
- Madde kullanmayı bırakmayı ve bıraktıktan sonra tekrar bu maddeyi kullanmaya başlaması önlenmeli
- Madde kullanımına bağlı yaşanılan aile sorunları belirlenmeli ve yardımcı olunmalı
- Bu kişilerin toplumsal rehabilitasyonlarına yardımcı olunmalı ve izlemleri yapılmalı
Öğr. Gör. Uzm. Berin Bayraklı