Bronşit astım, solunum yolu obstrüksiyonu ile karakterize, kronik, inflamatuar akciğer hastalığıdır. Bronşial asıtmda kendiliğinden ve/veya ilaçlarla düzelebilen, değişken ve yaygın hava yolu obstrüksiyonu vardır. Obstrüksiyon kısmen veya tamamen geri dönüşümlüdür.
>> Hemşirelik tanıları ve bakım planları
Hastalık öksürük, hırıltılı solunum, göğüste sıkışma hissi ve/veya nefes darlığı atakları şeklinde seyreden hava yolu, obstrüksiyonu ile kendini belli eder.
Kronik olgularda hava yollarındaki yapısal değişikliklerle obstrüksiyon sürekli olabilir.
Bronşit astım nedenleri
Astımın gelişmesinde en önemli predispozan faktör alerjidir. Astımda altta yatan olay hava yollarındaki kronik inflamasyondur. Inflamasyonda eozinofiller, T lenfositleri, mast hücreleri başta olmak üzere çok sayıda hücre rol alır.
Kişi duyarlı olduğu alerjen ile karşılaştığı zaman mast hücre yüzeyinde bulunan IgE reseptörleri uyarılarak histamin, bradikinin, prostoglandin ve lökotrienler salınır. İnflamatuar yanıt olarak küçük bronşiolerin çeperinde lokalize ödem oluşur, bronşiollerin lümenine koyu mukus salgılanır, bronşiollerin düz kaslarında spazm oluşur.
Ekspirasyon sırasında artan intrapulmoner basınç bronşların dış yüzeyine basınç yaparak ekspirasyonda ciddi tıkanıklık oluşmasına ve hava hapsi gelişmesine neden olur. Kronik inflamasyon nedeniyle hava yolları aşırı duyarlı hale gelir.
Bronş hiper reaktivitesi bronşial astımın en önemli özelliğidir. Hastalık kendini ataklar şeklinde öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı ve/veya göğüste sıkışma hissi ile belli eder.
Öksürük genellikle kurudur. Solunum sırasında yardımcı solunum kasları kullanılabilir. Ekspirasyon uzamıştır ve efor gerektirir.
Hastalığın ilerlemesiyle hipoksi ve merkezi siyanoz oluşabilir. Belirtiler nöbetler şeklinde ortaya çıkar, tekrarlayıcı niteliktedir ve geceleri veya sabaha doğru görülür. Bazı faktörler belirtilerin ortaya çıkmasında tetikleyici rol oynayabilir.
Egzersiz, sigara dumanı, soğuk hava, viral enfeksiyonlar, ev içi ve ev dışı ortamın kirliliği, yoğun kokular, ilaçlar, bazı gıda katkı maddeleri, kişinin duyarlı olduğu maddelerle karşılaşması (hayvan tüyleri, ev tozu akarları vb), gastroözefageal reflü hastalığı veya duygusal stresler gibi uyaranlarla ataklar ortaya çıkabilir.
Astım tedavisinde amaç; belirtilerin ortadan kaldırılması, astım ataklarının önlenmesi, solunum fonksiyonlarının en iyi duruma getirilmesi, hastanın normal günlük yaşamını sürdürmesidir. Bu amaçlara ulaşılmasında hasta ve aile eğitimi önemli bir yere sahiptir.
Bronşit astım hasta aile eğitimi ve taburcu planı
- Hastaya bronşial astımın kronik bir hastalık olduğunu açıklamak.
- Bronkokonstrüksiyon ve kronik enflamasyon hakkında bilgi vermek.
- Hastaya astım atağını tetikleyen faktörleri ve tetikleyici faktörlerden kaçınmanın önemini açıklamak.
- Tedavide yer alan ilaçların adını, kullanılma amacını, dozunu, ilacın uygulanma sıklığını ve uygulanma şeklini öğretmek ve tedaviyi önerilen şekilde sürdürmenin önemini açıklamak.
- Hastaya önerilen oral inhalerleri, ev nebulizatörlerini, intensif Spirometriyi nasıl kullanacağını demonstre ederek öğretmek.
- İlaçları doktor önerisi olmaksızın bırakmamanın önemini tartışmak.
- Derin solunum egzersizlerini öğretmek.
- Hastaya acil durumlarda neler yapacağını açıklamak ve acil durumlarda/yardıma gereksinimi olduğunda kimden yardım alacağını planlamasını öğretmek.
- Solunum yolu enfeksiyonlarından korunmanın önemini açıklamak ve enfeksiyona neden olan faktörlerden kaçınmayı öğretmek.
- Sağlıklı ve dengeli beslenmenin önemi açıklamak. Az miktarda ve sık aralıklarla beslenmenin ve bol sıvı almanın önemini açıklamak.
- Aktivite ve dinlenme dönemlerini planlamanın önemi açıklamak.
- Düzenli egzersiz yapmanın ve aşırı egzersizden kaçınmanın önemini açıklamak.
- Duygusal stresörlerden kaçınmanın önemini, stres ile astım atağı arasındaki ilişkiyi açıklamak. Sağlık durumu ile ilgili bireysel kayıt tutmanın ve durumundaki değişiklikleri sağlık personeli ile paylaşmanın önemini tartışmak.
- Sağlık kontrollerine düzenli olarak gelmenin önemini açıklamak.
Hemşirelik tanısı: Bronşit astımda anksiyete
Bu içerik “Hemşirelik Akademisi” tarafından hazırlanmıştır.