Basınç ülseri ve hemşirelik bakımı

Basınç ülseri derideki hafif bir renk değişikliğinden kaslara ve kemiklere kadar ilerleyebilen, doku zedelenme sürecini ifade eder. Hemşirelik bakımı öncesi hastalık hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.

Spinal kord yaralanması, norolojik sorunlar hemipleji, parapleji gibi uzun süre hareketsizlik nedeniyle her yıl hastaneye yatan hastaların % 45’inde ortaya çıkmakta ve iyileşme süreci hastanın genel duruma göre değişmekle birlikte en az 6-8 ay surebilmektedir.

Basınç Ülseri Nedenleri

Basınç ülserleri, uzun süre hareketsizlik, beslenme bozukluğu nedeniyle, özellikle kemik çıkıntılarının üzerinde (kemik uç noktalarını içeren skapula, spina, sakrum, iskium ve trokanter gibi) sürtünme (friksiyon) ve makaslanma (shearing) sonucu gelişmektedir.

Basıncın yol açtığı, deri, kas ve alttaki dokularda hipoksi gelişir. Basınç ülseri yaygın olarak % 45 oranında gövde, % 20 oranında üst ekstremitelerde, % 35 oranında alt ekstiremiteler de görülür. Dokunun hafif hiperemisi ile başlayıp, kemik dokunun nekrozuna kadar değişik düzeylerde ortaya çıkabilir.

Basınç Ülseri Evreleri

Aşağıda basınç ülserlerinin genel sınıflandırılması yapılmıştır.

Evre I -Yukarıda sayılan noktalarda hiperemi (kızarıklık) varlığı
Evre II- Deride dermise ulaşan ülserasyon.
Evre III-.Derialtı yağ dokusu, kas ya da kemiğe ilerleyen ülserasyonun varlığı
Evre TV – Kemik eklem ya da vücut boşluklarında ilerleyen ülser.
Evre IV- Kemik eklem ya da vücut boşluklarında ilerleyen ülser.

Basınç ülserin oluşmasında, basınca karşı doku direncini gösteren intrinsik ve ekstrinsik faktörler belirleyici rol oynar.

Ekstrinsik faktörler deri yüzeyinin dış tabakalarını etkileyerek epidermisin oluşturduğu doğal engeli zayıflatır. Nem, sürtünme ve deri bütünlüğündeki bozukluk primer intrinsik faktörlerdir. Ancak, uygun olmayan yatak takımları, kötü hijyen, uzun süreli yanlış pozisyonlar, sert destekleyici yüzeyler, basıncı gidermek amacıyla geliştirilen araçların yanlış kullanımı diğer ekstrinsik faktörlerdir.

İntrinsik faktörler derinin yapısını ve bütünlüğünü, destekleyici yapıları özellikle de kollajen ve elastini etkileyerek yumuşak dokuların mekanik yükü tolare edebilme yetisini azaltır. Kötü beslenme, ileri yaş, düşük arterioler basınç intrinsik faktörlerdir. Ayrıca kuramsal düzeyde, intertisyel sıvı akışı, duyusal stress, sigara ve deri ısısı da intrinsik faktörlerdir. Basınç ülseri oluşumunda oturur pozisyonda kemik çıkıntı üzerine 160 mm-Hg’lık basınç, yatar pozisyonda 300 mm-Hg’ya kadar çıkar. Bu basınç artışındaki sürekliliğe nem faktörü de eklenirse deride maserasyon ve açılma söz konusu olur.